Gələcəyin ferması: Süni intellektlə dəstəklənən genetik seçmə heyvandarlıqda inqilab yaradır

Sahibkartv.az xəbər verir ki, süni intellekt texnologiyaları ilə birləşdirilən genetik seçmə metodları daha sağlam, dözümlü və məhsuldar heyvan növlərinin yetişdirilməsinə yeni imkanlar açır. Bu yanaşma, xüsusilə südçülük və ət istehsalı sahəsində məhsuldarlığı artırmaqla yanaşı, xəstəliklərin qarşısını almaqda və heyvan rifahını yaxşılaşdırmaqda böyük rol oynayır.

Ənənəvi genetik seleksiya üsullarında heyvanların yalnız zahiri xüsusiyyətlərinə və nəslə bağlı məlumatlara əsasən seçim aparılırdı. Lakin bu proses zaman alır və qeyri-dəqiq ola bilərdi. İndi isə süni intellekt sistemləri, heyvanların genetik kodunu, sağlamlıq tarixçələrini, davranış məlumatlarını və məhsuldarlıq göstəricilərini analiz edərək, ən optimal damazlıq heyvanların müəyyənləşdirilməsini təmin edir.

Məsələn, bir inəyin genetik məlumat bazasına əsaslanaraq, AI sistemi onun gələcəkdə neçə litr süd verəcəyini, hansı xəstəliklərə meylli ola biləcəyini, və hətta stressə reaksiyasını belə əvvəlcədən təxmin edə bilir. Bu, fermerlərə yalnız yüksək məhsuldar heyvanlar deyil, həm də adaptasiya qabiliyyəti və sağlamlığı yüksək olan heyvanlar yetişdirməyə imkan verir.

Bəzi qabaqcıl fermalarda artıq AI sistemləri hər bir heyvanın genom məlumatını real vaxtda analiz edərək, damazlıq üçün ən uyğun cütləşmə strategiyasını təklif edir. Bu strategiyalar nəticəsində əldə edilən yeni nəsil heyvanlar həm daha az xəstələnir, həm daha tez böyüyür, həm də daha keyfiyyətli məhsul verir.

Bu texnologiyaların tətbiqi yalnız məhsuldarlığı deyil, həm də antibiotiklərə və hormonlara ehtiyacı azaldır. Çünki daha sağlam heyvanlar daha az baytarlıq müdaxiləsinə ehtiyac duyur. Bu da həm iqtisadi cəhətdən qənaət deməkdir, həm də ekoloji dayanıqlılığa töhfə verir.

Digər maraqlı bir tətbiq sahəsi isə nadir və yerli heyvan cinslərinin qorunmasıdır. AI sistemləri nadir genetik xüsusiyyətlərə malik heyvanları tanıyaraq onların qorunması və saylarının artırılması üçün selektiv proqramlar təklif edir. Beləliklə, genetik müxtəlifliyin saxlanılması ilə yanaşı, milli kənd təsərrüfatı sərvətləri də qorunur.

Bu prosesdə istifadə olunan texnologiyalar sırasında genetik analiz üçün CRISPR əsaslı testlər, böyük verilərin emalı üçün bulud əsaslı AI platformaları və hər heyvana aid fərdi məlumat bazaları mövcuddur. Bu texnologiyaların sinerjisi nəticəsində hər bir heyvan üçün fərdi “genetik profil” hazırlanır və bu profil əsasında uzunmüddətli planlama aparılır.

Ekspertlər bildirirlər ki, yaxın illərdə bu texnologiyaların köməyi ilə bir çox ölkələrdə heyvandarlıq sektoru tamamilə “ağıllı seleksiya” modelinə keçəcək. Bu model həm ərzaq təhlükəsizliyini təmin edəcək, həm də heyvan rifahı və ətraf mühitin qorunması sahəsində yeni mərhələ açacaq.