Genetik izləmlə yeni dövr: iribuynuzlu heyvanlarda sağlamlıq və məhsuldarlıq yüksəlir
Sahibkartv.az xəbər verir ki, kənd təsərrüfatı sahəsində mühüm yenilik kimi qiymətləndirilən genetik izlemə texnologiyası artıq iribuynuzlu heyvanların sağlamlıq nəzarətində tətbiq olunmağa başlayıb. Bu sistem süni intellektin dəstəyi ilə heyvanların genetik kodunu analiz edir və onların xəstəliklərə qarşı təbii müqavimət genlərini müəyyənləşdirərək daha sağlam və məhsuldar nəsillərin yetişdirilməsinə şərait yaradır.
Proqramın əsas məqsədi heyvan populyasiyasını genetik baxımdan optimallaşdırmaq və xroniki xəstəliklərin gələcəkdə yayılmasının qarşısını almaqdır. Beləliklə, damazlıq heyvanlar arasında yalnız yüksək genetik göstəricilərə malik fərdlər seçilir və onlardan nəsilartırma prosesində istifadə olunur.
İlk mərhələdə proqram 5 bölgədəki 23 iri heyvandarlıq təsərrüfatında tətbiq edilib. Hər bir heyvandan götürülən bioloji nümunələr laboratoriya şəraitində analiz olunur və məlumatlar rəqəmsal genetik xəritəyə daxil edilir. Süni intellekt əsaslı analiz sistemi isə bu genetik xəritəni oxuyaraq konkret heyvanın hansı xəstəliklərə qarşı daha dayanıqlı olduğunu müəyyən edir.
Heyvandarlıq üzrə mütəxəssis və layihənin texniki rəhbəri Elşən Abbasov bildirir ki:
"Məsələn, müəyyən bir inəkdə brusellyoz və ya mastit kimi xəstəliklərə qarşı müqavimət geni varsa, bu heyvan damazlıq məqsədilə seçilir. Bu, gələcəkdə xəstəliklərin yayılma riskini xeyli aşağı salır və baytarlıq xərclərini də azaldır."
Əldə olunan ilk nəticələr göstərir ki, genetik izləmə ilə seçilmiş heyvanlarda doğuş zamanı problemlər 35% azalıb, süd verimi isə orta hesabla 22% artıb. Bu isə fermerlər üçün həm iqtisadi, həm də keyfiyyət baxımından ciddi üstünlük deməkdir.
Bundan başqa, sistem heyvanların genetik müxtəlifliyini qorumağa da kömək edir. Çünki proqram yaxın qohumluq əsasında baş verə biləcək genetik problemləri əvvəlcədən aşkarlayır və uyğun cütləşmələri tövsiyə edir. Bu isə uzunmüddətli perspektivdə daha dayanıqlı heyvan populyasiyasının formalaşmasını təmin edir.
Layihənin növbəti mərhələsində genetik izləmin qoyunçuluq və atçılıq təsərrüfatlarında da tətbiq olunması planlaşdırılır. Eyni zamanda proqramın mobil versiyasının istifadəyə verilməsi sayəsində fermerlər heyvanlarının genetik məlumatlarına birbaşa mobil telefonlarından çıxış əldə edə biləcəklər.
Bu texnologiya kənd təsərrüfatında “ağıllı fermalar” konsepsiyasının tərkib hissəsinə çevrilməkdədir və gələcəkdə qlobal bazarlarda da Azərbaycanın genetik cəhətdən keyfiyyətli heyvandarlıq məhsulları ilə tanınmasına töhfə verəcəyi gözlənilir.
