Heyvan Tullantılarından Ağıllı Gübrəyə Keçid: Aİ Əsaslı Sistemlə Ətraf Mühit Qorunur
Sahibkartv.az xəbər verir ki, müasir texnologiya sahəsində əldə olunan son nailiyyətlərdən biri də kənd təsərrüfatında tullantıların səmərəli istifadəsini təmin edən süni intellekt əsaslı sistemdir. Yeni yaradılmış bu texnologiya heyvan mənşəli tullantıları analiz edərək onları yüksək keyfiyyətli bioloji gübrəyə çevirir, eyni zamanda ətraf mühitin qorunmasına əhəmiyyətli töhfə verir.
Sistem real vaxtda işləyərək heyvan tullantılarının tərkibini analiz edir, onların içərisindəki karbon, azot, fosfor və digər mikroelementləri müəyyənləşdirir. Bu analizlər əsasında Aİ həmin tullantıların hansı temperaturda, nə qədər müddətdə və hansı fermentlərlə emal olunmalı olduğunu müəyyən edir və avtomatik tənzimləyir. Bu yanaşma həm istifadə ediləcək gübrənin keyfiyyətini artırır, həm də tullantılardan yaranan zərərli qazların (xüsusilə metan və ammonyak) atmosferə buraxılmasının qarşısını alır.
Yeni sistem artıq Niderland, Danimarka və Kanada kimi ölkələrdə pilot layihə kimi tətbiq olunmağa başlanıb. İlkin nəticələr göstərir ki, gübrənin məhsuldarlıq səviyyəsi 30%-ə qədər artıb, torpağın mikrobioloji balansı daha uzun müddət qorunub və sintetik gübrələrə olan tələbat əhəmiyyətli dərəcədə azalıb.
Aİ əsaslı idarəetmə platforması aşağıdakı əsas funksiyaları yerinə yetirir:
Tullantının tərkibini analiz edir və təsnifləşdirir
Optimal fermentasiya şərtlərini təyin edir (istilik, rütubət, zaman)
Əldə olunan gübrənin keyfiyyətini qiymətləndirir
Ətraf mühitə mümkün təsirləri izləyir və riskləri azaldır
Enerji sərfiyyatını minimuma endirir
Bu texnologiya yalnız kənd təsərrüfatı üçün deyil, həm də şəhərətrafı təsərrüfatlar və iri fermer təsisatları üçün iqtisadi və ekoloji baxımdan sərfəlidir. Biogübrə istehsalında artıq enerji dövriyyəsi də təbii qaz əvəzinə tullantılardan əldə edilən biometanla təmin olunur.
Təsərrüfat sahibləri bildirirlər ki, bu texnologiya sayəsində hem torpağın uzunmüddətli sağlamlığı qorunur, həm də kənd təsərrüfatında tullantısız istehsala doğru mühüm addım atılır.
Layihənin əsas tərəfdaşlarından biri olan Berlin Texnologiya İnstitutu qeyd edir:
“Süni intellekt sayəsində yalnız tullantını emal etməklə kifayətlənmirik, biz eyni zamanda kənd təsərrüfatında ekosistem düşüncəsi yaradırıq. Bu, gələcəyin ağıllı kənd təsərrüfatıdır.”
Hal-hazırda bu texnologiyanın daha geniş miqyasda tətbiqi üçün Avropa Komissiyası tərəfindən dəstəklənən “Aİ ilə Yaşıl Fermerlik” proqramı çərçivəsində yeni investisiyalar cəlb olunur. Gözləntilərə görə, 2030-cu ilə qədər Avropa fermer təsərrüfatlarının 60%-dən çoxu bu tip texnologiyalarla təchiz olunacaq.
