Şəhərin Ürəyində Əkin İnqilabı: Hava ilə Qidalanan Vertikal Modullarda Yeni Kənd Təsərrüfatı Dönəmi
Sahibkartv.az xəbər verir ki, artıq bir neçə qabaqcıl ölkədə vertikal kənd təsərrüfatı sistemləri xüsusi hazırlanmış hava ilə qidalanan modullarda uğurla tətbiq olunur. Bu texnologiya şəhər mərkəzlərində, hətta ən dar və məhdud sahələrdə belə məhsul yetişdirməyə imkan yaradaraq ənənəvi kənd təsərrüfatı anlayışını kökündən dəyişməyə başlayıb.
Yeni nəsil vertikal əkin sistemləri yerə bağlılıqdan azaddır — torpaq əvəzinə bitkilər qida maddələri ilə zənginləşdirilmiş su dumanı və ya oksigenlə doydurulmuş hava axını ilə bəslənir. Bu prosesə aeroponika deyilir və bu üsul sayəsində su sərfiyyatı 90%-ə qədər azalır, məhsuldarlıq isə klassik əkin üsullarına nisbətən 3-4 dəfə artır.
Bu texnologiya daha çox ABŞ, Yaponiya, Niderland, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri və Cənubi Koreya kimi ölkələrdə geniş yayılıb. Hündürmərtəbəli binaların içində, köhnə fabriklərdə, ticarət mərkəzlərinin zirzəmilərində və hətta konteyner içərisində qurulmuş bu sistemlər gündəlik bazara böyük həcmdə təzə məhsul çıxarır.
Vertikal sistemlərin əsas üstünlükləri bunlardır:
Yerdən qənaət – 1 kvadratmetrlik ərazidə onlarla qatlı əkin imkanı yaradılır;
Süni iqlim nəzarəti – İstənilən fəsildə istənilən bitkini yetişdirmək mümkündür;
Zərərvericisiz mühit – Bağlı məkan olduğuna görə pestisidlərə ehtiyac yoxdur;
Məhsula yaxın bazar – Şəhərin özündə istehsal olunduğu üçün nəqliyyat və saxlanma xərcləri azalır.
Bəzi startaplar isə artıq süni zəka ilə idarə olunan sensorlar və avtomatlaşdırılmış suvarma sistemləri vasitəsilə bu modulları daha da ağıllı hala gətirib. Məsələn, xüsusi kameralar vasitəsilə bitkinin vəziyyəti izlənilir, azot və fosfor səviyyələri real vaxtda tənzimlənir və məhsul yığım vaxtı avtomatik təyin edilir.
Bütün bu üstünlüklər sayəsində şəhərlərin kənd təsərrüfatı asılılığı azalır, ərzaq zənciri qısalır və ərzaq təhlükəsizliyi daha dayanıqlı hala gəlir. Bu da təkcə ətraf mühit üçün deyil, iqtisadi və sosial baxımdan da mühüm nəticələr doğurur. Həmçinin, kiçik sahibkarlar üçün də bu texnologiya yeni imkanlar yaradır. Artıq böyük torpaqlara malik olmadan, sadəcə bir neçə kvadratmetrlik sahədə yüksək gəlirli biznes qurmaq mümkündür.
Ekspertlər hesab edirlər ki, 2035-ci ilə qədər dünya şəhərlərində istehlak olunan təzə tərəvəz və göyərtinin 30%-i məhz belə vertikal sistemlərdə yetişdiriləcək. BMT-nin ərzaqla bağlı hesabatlarına görə, bu texnologiyalar urbanizasiyanın sürətləndiyi dövrdə qlobal ərzaq təhlükəsizliyinin açar elementlərindən biri ola bilər.
