Türkiyə Böyük Millət Məclisinin sədri Numan Kurtulmuş ABŞ-ın paytaxtı Vaşinqtonda İqtisadi və Sosial Araşdırmalar Vəqfi (SETA) Vaşinqton Mərkəzinin ev sahibliyi etdiyi proqramda ABŞ-dakı beyin mərkəzlərinin nümayəndələri ilə görüşüb. NATO Parlament Sədrləri Sammitində iştirak etdi.

Kurtulmuş buradakı çıxışında görüşdə iştirakdan məmnunluğunu ifadə edib və Vaşinqtondakı təmasları haqqında məlumat verib.

NATO-nun 75-ci ildönümü münasibəti ilə parlamentarilərin, dövlət və hökumət başçılarının iştirakı ilə keçiriləcək sammitlərin mühüm, tarixi bir dövrdə keçiriləcəyini bildirən Kurtulmuş, hər iki zirvənin həm NATO-nun gələcəyi, həm də NATO-nun gələcəyi üçün əhəmiyyətli olduğunu bildirib. üzv ölkələrin təhlükəsizliklə bağlı məsələlərə yeni yanaşmaları.

Türkiyənin NATO ilə münasibətlərini ciddi şəkildə qoruyan və NATO üzvlüyünün real bədəlini ödəyən bir ölkə olduğunu vurğulayan Kurtulmuş, "NATO-nun təhlükəsizlik və əməkdaşlıq təşkilatı olmaqdan əlavə yeni bir perspektivə sahib olması lazım olduğunu vurğulamaq istərdim. Şübhəsiz ki, bu, ən vacib məsələdir: "Ən mühüm məsələ NATO-nun sülhə necə nail olacağına dair bəzi yeni yanaşmalarının müzakirəsidir. Ümid edirəm ki, həm sülhə necə nail olmaq, həm də NATO-nun demokratiyanı necə gücləndirəcəyi ilə bağlı perspektivlər parlament sədrlərinin və parlament sədrlərinin və sammitində tapılacaq. dövlət başçıları”. dedi.

Türkiyə-ABŞ münasibətlərinə hər zaman xüsusi önəm verildiyini bildirən Kurtulmuş, "Problemlərimiz olanda bu problemləri qarşılıqlı anlaşma ilə həll edə bildik. Ortaq məsələlərdə fərqli fikirlərə sahib olsaq da, fərqliliyimizi qoruyub davam etdirməyi bacardıq" dedi. Önümüzdəki dövrdə iki strateji müttəfiq olaraq Türkiyənin həm NATO ilə əməkdaşlığı, həm də “Bu, xüsusilə dünyanın belə əhəmiyyətli bir dövrə girdiyi bir zamanda, bizim üçün son dərəcə həyati bir mövzudur. və çətin prosesdir”. qiymətləndirməsini etdi.

“YENİ DÖRƏNİN ƏN SEÇİLƏN XÜSUSİYYƏTİ “Çoxqütblülük” Konsepsiyasıdır”.

Dünyanın yeni bir dövrə qədəm qoyduğuna diqqət çəkən Kurtulmuş, bu yeni dövrün ən fərqli xüsusiyyətinin “çoxqütblülük” anlayışı ilə ümumiləşdirilə biləcəyini bildirib.

Kurtulmuş belə davam etdi:

“Aydındır ki, həm regional, həm də qlobal problemlərin həlli üçün artıq tək oxda istehsal olunan ideyalar kifayət etməyəcək, dünyanın müxtəlif yerlərində güc mərkəzləri formalaşmağa başlayıb və onlar arasındakı fərqlər dünya siyasətini və iqtisadiyyatını formalaşdıracaq. Türkiyə, bu çoxqütblülüyünü önümüzdəki dövrü qiymətləndirmək baxımından əhəmiyyət veririk. Çünki Türkiyə hazırda dünyada demək olar ki, bütün münaqişələrin ortasındadır Önümüzdəki dövrdə ortaya çıxan bu yeni qlobal quruluşla əlaqədar olaraq dünyanın və bölgənin problemlərini çox daha aktiv və güclü bir şəkildə həll etmək istəyirik.

Türkiyə olaraq dostlarımızı artırmaq, düşmənçiliklərimizi azaltmaq, regional böhranların həllinə və qlobal sülh nizamının qurulmasına töhfə vermək istəyirik. Bu kontekstdə baxdığımızda Türkiyə, yəqin ki, dünyada əlində çoxlu xarici siyasət kartları olan nadir ölkələrdən biridir. Türkiyə; NATO üzvüdür, AB-yə namizədlik prosesində gözləyən və ya gözlənilən bir ölkədir, Türk dünyasının bir parçasıdır, İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının üzvüdür, Qara dənizin üzvüdür. İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı, Şərqi Aralıq dənizi ölkəsidir, Yaxın Şərq və Balkan ölkəsidir... Türkiyə bir maddədə sadalaya biləcəyimiz bir ölkədir, 10-a yaxın müxtəlif beynəlxalq əməkdaşlıq təşkilatının bir hissəsidir. Ona görə də bu, Türkiyəyə mühüm imkanlar təqdim edir. Bunların müsbət təsirlərindən istifadə edə bilmək Türkiyənin əsas perspektivlərindən biridir”.

"DÜNYA SİSTEMİ FƏLƏSTİNDƏKİ QIRQILINI İZLƏDİ"

Kurtulmuş "Dünyada qayda-qanunlu beynəlxalq sistemin qalmaması"nın da vurğulanması lazım olan əsas məsələlərdən biri olduğunu vurğulayıb.

Bir çox inkişafın mövcud dünya sisteminin artıq problemləri həll etmək iqtidarında olmadığını göstərdiyini söyləyən Kurtulmuş, belə davam etdi:

“Biz bu gün təkcə ölkələr arasında münaqişələr, qlobal istiləşmədən ətraf mühitin məhvinə, beynəlxalq mühacir problemindən aclıq və qıtlıq problemlərinə qədər humanitar problem kimi gördüyümüz demək olar ki, heç bir problemi həll etmək qabiliyyəti olmayan bir dünya sistemindən danışırıq. yaşadığımız regionda hazırda bütün dünyanı işğal edən iki problem var ki, Rusiya ilə Ukrayna arasında müharibə üç ildir davam edir və on minlərlə insan həlak olub, şəhərlər dağıdılıb, lakin beynəlxalq sistem bunu nümayiş etdirməyib. onun bu problemi həll etmək qabiliyyəti. 

Açığını deyim ki, BMT Təhlükəsizlik Şurasında Rusiya olduğu halda, siz Rusiyanı necə dayandıracaqsınız? Rusiya özünə qarşı qəbul edilən qərara veto qoyub. Eyni şəkildə, təəssüf ki, dünya sistemi İsrailin Qəzzada 10-cu ayını tamamlayan müasir tarixin ən böyük qətliamını izlədi. Bu məsələ ilə bağlı BMT Təhlükəsizlik Şurasına 10 qətnamə gəlib, təəssüf ki, onlardan 8-i icra oluna bilməyib. Ona görə də dünyaya yeni baxışa malik qlobal siyasi arxitekturaya ehtiyac olduğu aydındır. Bu, təkcə hegemon ölkələrin deyil, həm də bütün bəşəriyyətin xeyrinə olacaq”.

Beynəlxalq sistemin yaranmasına səbəb olan təsis bəyannamələrinin demək olar ki, heç birinin praktik tətbiqi olmadığını bildirən Kurtulmuş, burada yeni bir anlayışa səmimi ehtiyac olduğunu vurğuladı.

Kurtulmuş, "Hörmətli Prezidentimizin bütün beynəlxalq platformalarda səsləndirdiyi "Dünya beşdən böyükdür" ifadəsi də bu axtarışların təzahürüdür. Həqiqətən də, dünya xalqın rəhmətinə buraxılmayacaq qədər əhəmiyyətli problemlərlə üz-üzədir. beş ölkə bu mənada sülh və əmin-amanlıq lehinə son dərəcə güclü olan beynəlxalq ictimai rəy də bu axtarışın ifadəsidir. dedi.

“BİZ PROBLEMLƏRİMİZ OLAN REGON ÖLKƏLƏRİ İLƏ SÜRƏTLİ VƏ PRİNSİPLİ NORMALLAŞMA PROSESİNƏ GİRDİK”

Bir çox ölkədə bəzi insanların fərqli statuslara sahib olaraq qəbul edildiyi bir perspektivin davam etdiyini ifadə edən Kurtulmuş, ədalət və bərabərliyi qabaqcadan görməyən heç bir sistemin yaşaya bilməyəcəyini söylədi.

Qəzzada 40 mindən çox insanın həyatını itirdiyini və xarabalıqlar altında hələ də insanların olduğunu bildirən Kurtulmuş, belə böyük bir qırğına baxmayaraq, təəssüf ki, dünyanın bəzi yerlərində insanlar arasında hələ də bir iyerarxiyanın həyata keçirildiyini gördüklərini söylədi.

Kurtulmuş, "İcazə verin, açıq deyim. Fələstində ölən insanın həyatının dəyəri bizim üçün Ukraynada ölən insanın həyatının dəyəri ilə eynidir. Amma təəssüf ki, elə bir dünyada yaşayırıq. insanların həyat dəyərlərində fərqlər var, bunu qəbul etmək mümkün deyil”. dedi.

Heç bir dövlətin suverenlik baxımından digərindən fərqlənmədiyini vurğulayan Kurtulmuş, Türkiyə olaraq dövlətlər arasında suverenlik bərabərliyi prinsipini müdafiə etdiklərini qeyd edib.

Dünyada iqtisadi ədaləti təmin edəcək və rifahın bütün bəşəriyyətə yayılmasını təmin edəcək yeni qlobal təşəbbüslərə ehtiyac olduğunu vurğulayan Kurtulmuş, yeni qlobal iqtisadi arxitekturanın yaradılmasının həm beyin mərkəzlərinin, həm universitetlərin, həm də siyasətin mühüm vəzifəsi olduğunu bildirib.

Türkiyənin xarici siyasətinə bu prizmadan işarə edən Kurtulmuş aşağıdakı qiymətləndirmələri edib:

"Yaxın ətrafımızda mövcud olan problemləri tez bir zamanda həll etmək və sülh perspektivi təqdim etməklə region ölkələri arasında normallaşmanı təmin etmək xarici siyasət perspektivimizdə mühüm mövzularımızdan biridir. Rusiya-Ukrayna müharibəsini tez bir zamanda bitirmək üçün və hər iki tərəfin qəbul edəcəyi ədalətli və daimi sülhün bərqərar olması üçün Türkiyənin Şərqi Aralıq dənizindəki gərginliyi azaltmaq, Türkiyə ilə Yunanıstan arasında Egey dənizində gərginliyi azaltmaq üçün göstərdiyi böyük səylərdən də xəbərdarsınız. Güneyimizdə yerləşən və uzun müddətdir Türkiyəni narahat edən terror təşkilatları vasitəsilə üzə çıxarılmağa çalışılan sabitliyi pozan siyasətlərin qarşısının alınması, "Bu, Türkiyənin ən mühüm prioritetlərindən biridir. Bu səbəbdən bizdə var regionda problemimiz olan ölkələrlə sürətli və prinsipial normallaşma prosesinə girdik”.

Türkiyənin yaxın münasibətdə olduğu və təsirinin nəzərəçarpacaq dərəcədə göründüyü bölgələrlə əlaqələrini gücləndirməyin başqa bir xarici siyasət perspektivi olduğunu ifadə edən Kurtulmuş, “Xüsusilə də Orta Asiyadan Balkanlara qədər uzanan 300 milyonluq türk dünyası, Mərakeşdən İndoneziyaya.” “İslam dünyası da daxil olmaqla bu geniş coğrafiyada Türkiyənin dostluq və əməkdaşlıq imkanlarının artırılması xarici siyasətimizin ikinci əsas halqasını təşkil edir”. dedi.

Kurtulmuş, yer üzündə yeni və ədalətli bir sistemin qurulması üçün qlobal əməkdaşlığın artırılmasının başqa bir xarici siyasət prioriteti olduğunu bildirib.

TBMM sədri Kurtulmuş çıxışından sonra ABŞ-dakı beyin mərkəzlərinin nümayəndələrinin suallarını cavablandırıb.