Sahibkartv.az xəbər verir ki, son illər qəhvə yalnız səhər içilən adi içki olmaqdan çıxaraq, milyardlarla dollarlıq qlobal iqtisadi sistemə çevrilib. Əgər əvvəllər qəhvə yalnız Braziliya, Kolumbiya və Efiopiya kimi tropik bölgələrin məhsulu kimi qəbul olunurdusa, indi bu sahə emal, ixrac, logistika, brendləşdirmə və kafe şəbəkələri vasitəsilə dünyanın hər yerində böyük sahibkarlıq ekosistemi yaradıb.
Mütəxəssislərin fikrincə, qəhvə biznesində uğurun açarı sadəcə xammal istehsal etmək deyil, dəyər zəncirinin müxtəlif mərhələlərinə daxil olmaqdır. Məsələn, bir kiloqram yaşıl qəhvə dəninin dünya bazarında qiyməti 3-4 dollar olduğu halda, həmin dənin qovrulub qablaşdırıldıqdan sonra satış qiyməti 20-25 dollara, brendli kapsul vəya filtirli formada isə 60-80 dollara qədər yüksəlir. Bu isə göstərir ki, ən böyük gəlir təkcə əkində deyil, emal və brendləşdirmədədir.
Artıq bir çox ölkələrdə mikro qovurma fabrikləri (micro-roastery) yeni sahibkar modeli kimi ön plana çıxır. Bu müəssisələr müxtəlif ölkələrdən seçilmiş qəhvə dənlərini xüsusi temperatur rejimlərində qovuraraq yerli bazara premium məhsul təqdim edir. Bu gün “local roast” brendlərinin bəzi ölkələrdə böyük transmilli şirkətlərlə rəqabət aparması təsadüfi deyil. Çünki müştərilər artıq yalnız dad axtarmır, həm də hekayə, mənşə və şəffaflıq tələb edir. Bir çox sahibkar bu tələbə cavab vermək üçün qəhvənin hansı fermadan gəldiyini, hansı hündürlükdə yetişdirildiyini, hansı üsulla yuyulduğunu və qovrulduğunu detallı şəkildə qablaşdırmanın üzərinə yazır. Bu isə məhsulu sadə içkidən fərqli olaraq təcrübəyə çevirir.
Qəhvə sahəsində sahibkarlığın digər güclü istiqaməti isə kafe şəbəkələrinin françayzinq yolu ilə genişlənməsidir. Yalnız böyük şirkətlər deyil, fərdi sahibkarlar da öz brendlərini yaradaraq yerli bazarda nüfuz qazanır, daha sonra eyni modeli digər şəhərlərə və ölkələrə ötürürlər. Ekspertlər qeyd edirlər ki, bir kafenin gündəlik satışından əldə edilən gəlir orta hesabla 300-500 fincan arasında dəyişirsə, bu, aylıq dövriyyədə ciddi rəqəmlər yaradır. Əgər bu model düzgün idarə olunarsa, bir kafe şəbəkəsi qısa müddətdə böyük sərmayə mənbəyinə çevrilə bilər.
Bununla yanaşı, qəhvənin yeni texnoloji formaları – kapsul, “ready to drink” (hazır içimlik) butulkalar, konsentrat espressolar və enerji qəhvələri bu sahəyə fərqli hədəf qrupları cəlb edir. Xüsusilə gənclər arasında soyuq qəhvə (cold brew) satışları son üç ildə 40 faiz artıb. Bu isə göstərir ki, qəhvə indi yalnız səhər deyil, günün müxtəlif saatlarında enerji mənbəyi kimi qəbul olunur. Sahibkarlar bu trendlərdən maksimum faydalanmaq üçün müxtəlif ölçüdə qablaşdırmalar, fərqli aromalar və şəkərsiz sağlam formulalar tətbiq etməyə başlayıblar.
İxrac bazarında da vəziyyət sürətlə dəyişir. Əvvəllər yalnız xammal satan ölkələr indi öz brendlərini yaradaraq birbaşa dünya bazarına çıxmağa çalışırlar. Məsələn, Ruanda və Vyetnam kimi ölkələr yalnız yaşıl dən ixracı ilə kifayətlənməyərək, “single origin” adı ilə premium segmentə giriblər və Starbucks kimi şirkətlərin rəqibinə çevriliblər. Analitiklər hesab edir ki, yaxın 5 ildə qəhvə bazarında ən böyük gəlir əldə edənlər məhz aqrar sahədən çıxmış, lakin emal və marketinqi öz əlində birləşdirən sahibkarlar olacaq.
Əlbəttə, qəhvə sektorunda da müəyyən risklər mövcuddur. İqlim dəyişiklikləri, su çatışmazlığı, valyuta məzənnələri və daşınma xərcləri bəzən istehsalı çətinləşdirir. Amma yeni nəsil sahibkarlar yalnız ənənəvi becərmə üsulları ilə kifayətlənməyib, aqrotexnoloji həllərdən istifadə edir – damcı suvarma, kölgə altında becərmə, dronlarla gübrələmə və hətta laboratoriyada yetişdirilən qəhvə bitkiləri artıq reallıqdır.
Nəticə etibarilə, bir fincan qəhvə indi sadəcə içki deyil – bu, becərmə, logistika, emal, dizayn, hekayə və təcrübənin birləşdiyi böyük sahibkarlıq modelidir. Kim bu modeli bütöv şəkildə dərk edib tətbiq edirsə, o, yalnız satıcı deyil, artıq qlobal bazarın oyunçusudur.
