Sahibkartv.az xəbər verir ki, Avropada və Latın Amerikasında sürətlə yayılan “ağıllı bostan” modeli artıq ənənəvi kənd təsərrüfatının sərhədlərini dəyişməyə başlayıb. Bu layihə çərçivəsində şəhər həyatından bezən gənc ailələr kiçik sahəni tam avtomatlaşdırılmış formada idarə edir. Sistem günəş panelləri ilə işləyir, torpaq rütubəti sensorlar vasitəsilə ölçülür, suvarma mobil tətbiq üzərindən idarə olunur. Maraqlısı budur ki, bu təsərrüfatlarda insan əməyindən praktiki olaraq istifadə olunmur, işləyən yalnız proqram təminatı və robotik mexanizmlərdir.

Belə modellərdə əsasən çiyələk, kahı, reyhan, pomidor və körpə göyərti kimi sürətli yetişən məhsullar seçilir. Çünki bu bitkilərin dövriyyəsi qısadır və bazara tez çıxarılır. Gənc fermerlər bildirir ki, əvvəllər şəhərdə eyni gəliri əldə etmək üçün ya 2 işdə çalışmaq lazım idi, ya da bahalı ixtisas tələb olunurdu. İndi isə 6 sot torpaq və bir az texnologiya ilə eyni pul qazanmaq mümkündür.

Maraqlıdır ki, bu təsərrüfatların çoxu xüsusi “abonent satışı” modeli ilə işləyir. Yəni insanlar bazardan məhsul almaq əvəzinə, birbaşa fermerdən aylıq paket sifariş edir. Məsələn, 40 avroya həftəlik tərəvəz dəsti, 60 avroya əlavə yumurta və göyərti, 80 avroya isə kombinə olunmuş “tam qida bağlaması” təqdim olunur. Bu model sayəsində fermer bazar riskini yaşamır, çünki alıcısı əvvəlcədən hazırdır.

Mütəxəssislər qeyd edir ki, bu modellərin uğurunun sirri məhsulun yalnız təzə olmasında deyil — eyni zamanda hekayəsinin olmasındadır. İnsanlar artıq supermarket rəfindəki adsız məhsulu yox, müəyyən ailənin zəhməti ilə yetişdirilmiş bostan məhsulunu almaq istəyir. Bu isə kənd təsərrüfatında brend fərdiləşdirməsinin başlanğıcı sayılır.

Ağıllı bostan layihələrinin başqa bir üstünlüyü isə “minimal tullantı prinsipi” ilə işləməsidir. Sensorlar bitkinin ehtiyacı olmayan suyu vermir, gübrə yalnız kök zonasında verilir, artıq məhsullar isə qurudularaq və ya fermentasiya olunaraq əlavə məhsula çevrilir. Bu model həm sərfəlidir, həm də təbiətə yük yaratmır.

Sosioloqlar bildirir ki, kənd həyatına qayıdan gənclərin sayı artdıqca, kəndlər daha sivil formasını almağa başlayacaq. Çünki bu insanlar informasiya texnologiyasını, marketinqi və sosial medianı da özü ilə gətirir. Beləliklə, kənd yalnız istehsal mərkəzi deyil, həm də kreativ məkan roluna çevrilir.

Bu model təkcə bostançılıqda deyil, arıçılıq və quşçuluqda da tətbiq olunmağa başlayıb. Artıq toyuqlar günəş enerjisi ilə işləyən avtomatik yem sistemlərindən istifadə edir, arı pətəkləri isə sensorlarla izlənir və xəstəliklər əvvəlcədən aşkar edilir. Bu yanaşma “rəqəmsal kənd təsərrüfatı” dövrünün formalaşdığını göstərir.

Ekspertlər proqnoz verir ki, yaxın 10 ildə kənd təsərrüfatı ilə məşğul olanların statusu dəyişəcək. Əvvəllər “fermer” deyəndə əlində bel olan adam təsəvvür edilirdisə, indi artıq planşetlə tarlaya nəzarət edən, dronla gübrə səpən, sosial mediada məhsul satan yeni nəsil sahibkarlar formalaşır. Bu isə kənd iqtisadiyyatının gələcəyini daha cəlbedici edir.