2025-ci ildə Çin və Avropa İttifaqı (Aİ) arasında yeni ticarət gərginliyi yaranıb. Avropa İttifaqı Çin istehsalı olan elektronik və avtomobil məhsullarına əlavə vergilər tətbiq edib. Bunun əsas səbəbi kimi Aİ rəsmiləri Çin hökumətinin sənaye sahəsində dövlət subsidiyalarını artırması və Avropa bazarına ucuz məhsulların axınının Avropa istehsalçılarına ciddi təsir göstərməsini göstərirlər.

Çinin cavabı və qarşılıqlı ticarət məhdudiyyətləri

Bu addıma cavab olaraq, Çin də Avropa mənşəli məhsullara qarşı ticarət məhdudiyyətləri tətbiq edib. Çin hökuməti Aİ-dən idxal olunan kənd təsərrüfatı məhsulları, lüks avtomobillər və yüksək texnologiyalı avadanlıqlara əlavə gömrük rüsumları tətbiq edib. Eyni zamanda, bəzi Avropa şirkətlərinə Çin bazarında fəaliyyət üçün yeni tənzimləmələr və məhdudiyyətlər qoyulub.

Qlobal bazarlara təsiri

Bu ticarət münaqişəsi dünya iqtisadiyyatına ciddi təsir göstərəcək. Ekspertlər bildirir ki, idxal və ixrac qiymətlərində dalğalanmalar olacaq və bu, tədarük zəncirlərinə təsir edəcək.

• Asiya bazarına təsiri: Çin və Aİ arasındakı ticarət gərginliyi Asiya bazarlarında qiymətlərin dəyişməsinə səbəb ola bilər. Çin istehsalı olan avtomobil və elektronik məhsullarına yeni bazarlar tapmaq lazım gələcək ki, bu da digər Asiya ölkələrində təklif və tələbat balansını dəyişdirəcək.
• ABŞ-ın mövqeyi: ABŞ, Çinin subsidiyalı istehsal siyasətinə qarşı əvvəllər də tədbirlər görmüşdü. Bu yeni vəziyyət Vaşinqtonun həm Çin, həm də Aİ ilə ticarət münasibətlərinə təsir edəcək və yeni ticarət bloklarının formalaşmasına təkan verə bilər.
• Enerji və xammal bazarına təsiri: Çin və Aİ arasında gərginlik xammal bazarlarına da təsir göstərəcək. Avropa şirkətləri Çindən alternativ xammal tədarükçüləri axtarmağa başlaya bilər ki, bu da Latın Amerikası və Afrikada yeni iqtisadi imkanlar yarada bilər.

Yeni ticarət blokları formalaşır?

İqtisadçılar hesab edirlər ki, bu münaqişə nəticəsində yeni ticarət bloklarının yaranması mümkündür. Çin, Rusiya və bir sıra Asiya ölkələri arasında daha sıx iqtisadi əməkdaşlıq baş verə bilər. Digər tərəfdən, Avropa İttifaqı Hindistan, Latın Amerikası və Afrikada yeni ticarət tərəfdaşları axtara bilər.

Nəticə

Bu ticarət münaqişəsi qlobal iqtisadi münasibətlərdə dəyişikliklərə səbəb ola bilər. Qısa müddətdə qiymət artımları və tədarük problemləri yaşansa da, uzunmüddətli perspektivdə yeni ticarət yolları və strateji əməkdaşlıqlar formalaşa bilər. Hazırda dünya iqtisadiyyatı bu dəyişikliklərin təsirlərini yaxından izləyir.