Paşinyan: Bakıya qarşı iddiadan da əl çəkəcəyik
14:16 / 23-11-2024
Türkiyədən İraqa xəbərdarlıq: İraq türkmənlərinin yanındayıq
13:19 / 23-11-2024
Azərbaycanda zəlzələ olub
13:10 / 23-11-2024
70 kq qızılla tutulan azərbaycanlı diplomat deyilmiş
12:55 / 23-11-2024
Daha bir ölkə Netanyahunu həbs edəcək
12:50 / 23-11-2024
Paşinyan: Bakının tələbəni yerinə yetirməsək dövlətçiliyimiz məhv olacaq
12:43 / 23-11-2024
COP29 iştirakçıları üçün PULSUZ ictimai nəqliyyat xidməti başa çatır
11:20 / 23-11-2024
Paşinyan saqqalını qırxmasının səbəbini açıqladı: Qızımın istəyidir
11:14 / 23-11-2024
Dollar almaq istəyənlərin NƏZƏRİNƏ
10:18 / 23-11-2024
Paşinyan Poqosyana yüksək vəzifə verdi
10:04 / 23-11-2024
Bakıda COP zolaqları ləğv olunur
09:57 / 23-11-2024
Almaniyada gizli MÜHARİBƏ PLANI - Rusiyaya qarşı ŞOK TƏHDİD
09:52 / 23-11-2024
Qorxunc ZƏLZƏLƏ ilə bağlı XƏBƏRDARLIQ! - "7-7.5 bal arası..."
09:39 / 23-11-2024
Rusiyada yaşayan azərbaycanlıların nəzərinə: Bu gün son gündür
09:21 / 23-11-2024
ABŞ-da Elektrik Avtomobilləri Üçün Yeni Akkumulyator Texnologiyası
22:14 / 22-11-2024
Avropada İlk Ağıllı Şəhərlər Konfransı Keçirildi
21:43 / 22-11-2024
Kanadada İqlimə Dayanıqlı Kənd Təsərrüfatı Layihələri
21:18 / 22-11-2024
Almaniyada Avtomatlaşdırılmış Sürücü Sistemləri Sınaqdan Keçirilir
20:46 / 22-11-2024
Yaponiyada Kosmik Turizm Texnologiyaları Üzrə Yeni İdeyalar
20:22 / 22-11-2024
Çində Təmiz Enerji Mənbələri Üzrə Rekord Yatırımlar
19:52 / 22-11-2024
Goranboyda Ədliyyə işçilərinin peşə bayramı tədbiri keçirildi - FOTOLAR
19:34 / 22-11-2024
İsveçdə Təkrar İstehsal Üzrə Yeni Fabriklər Açılır
19:17 / 22-11-2024
Norveçdə Elektrik Gəmiləri Suya Buraxıldı
18:41 / 22-11-2024
Hindistanda Süni İntellektə Esaslanan Yeni Tibb Texnologiyaları
18:23 / 22-11-2024
Fransada Qida Tullantılarının Azaldılması Üçün Yeni Proqramlar
17:45 / 22-11-2024
İspaniyada Elektrik Avtobusları Üzrə Layihələr Genişlənir
17:13 / 22-11-2024
İtaliyada Yeni Turizm Startapları Böyüyür
16:38 / 22-11-2024
Dünya bazarında düyünün bahalaşması Azərbaycana təsir edə bilərmi?
Hindistanın düyü ixracına qadağa qoyması dünyanın bir neçə ölkəsinin də analoji addım atması ilə nəticələnib. Məsələn, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri və Rusiya cari ilin sonunadək ölkədən düyü ixracı və reixracını dayandırıb. Ekspertlər bildirirlər ki, qlobal düyü ixracının 40 faizi Hindistan tərəfindən reallaşdırılır və bu, adıçəkilən ölkənin ümumi ixracının 25 faizini təşkil edir.
Yeri gəlmişkən, hələ ötən ilin sentyabrında Hindistanda eyni növ düyünün ixracına 20 faiz əlavə rüsum tətbiq olunmuşdu. Məqsəd qeyd etdiyimiz kimi, ixracın azalmasını gerçəkləşdirmək, qiymətlərin sürətli artımının qarşısını almaq idi. Lakin belə bir qadağa tədbiri–rüsum əlavəsi, həmçinin dünya bazarında düyünün qiymətində müşahidə olunan bahalaşma (son bir ildə bu məhsulun qlobal bazar qiymətinin 11,5 faiz artması) ixraca heç bir təsir göstərmədi: cari ilin aprel-iyun aylarında ölkədən təmizlənmiş düyü ixracı 2022-ci ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 35 faiz çox qeydə alındı. “Fitch Solutions” agentliyinin yaydığı məlumatda da ilin əvvəlindən düyünün orta qiymətinin 100 funt (45,4 kiloqram) üçün 17,3 dollar təşkil etdiyi bildirilib və gələn ilə qədər qiymətlərin indiki ən yüksək həddə yaxın olacağı proqnozlaşdırılıb. Məlumatda, eyni zamanda, 2024-cü il ərzində şəraitin yaxşılığa doğru dəyişəcəyi, dünya bazarında vəziyyətin düzələcəyi və məhsulun qiymətinin, təxminən, 10 faiz ucuzlaşacağı diqqətə çatdırılıb.
İndi hamını bir sual düşündürür: qlobal düyü bazarında baş verənlər Azərbaycana təsir edə bilərmi? Dünyanın bir parçası olan ölkəmizdə bu məhsulun istehsalının genişləndirilməsi istiqamətində hansı tədbirlər görülür? Bu suallarla bağlı, ilk növbədə, onu deyək ki, düyü respublikamızda bir sıra dənli bitkilərlə müqayisədə az istehlak edilir. Lakin buna baxmayaraq, ölkənin ərzaq təhlükəsizliyində önəmli yer tutur. “Azərbaycan Respublikasında çəltikçiliyin inkişafına dair 2018–2025- ci illər üçün Dövlət Proqramı” təsdiq edilməsinin, çəltiyin əkin sahəsinin (10 min hektara qədər) və məhsuldarlığın (hər hektardan 2,5 dəfədən çox – 40 sentnerə qədər) əhəmiyyətli dərəcədə artırılmasının düyü istehsalının diqqət mərkəzində saxlanılmasından irəli gəlir. Fermerlərin onun becərilməsinə marağını artırmaq üçün onlara hər hektar çəltik əkininə görə 360 manat subsidiya verilməsi də hökumətin əhalinin bu məhsula olan tələbatının yerli istehsal hesabına ödənilməsi zərurətini dəyərləndirməklə bağlıdır.
Azərbaycanın düyüyə illik tələbatının 40 min tondan artıq olması da vəziyyətin nə qədər ciddi olmasından xəbər verir. İndi isə son illərdə çəltik əkini ilə bağlı vəziyyəti statistik rəqəmlər əsasında nəzərdən keçirək. Xatırladaq ki, respublikada ötən ilə qədər çəltik əkini sahəsi 3 min hektar olub, 12 min tona yaxın düyü istehsal olunub. Keçən il isə respublikanın 9 rayonunda çəltik əkini aparılıb. dəltik əkinlərinin ümumi sahəsi 3 min 194 hektar təşkil edib. Həmin vaxt ən çox Lənkəran (802,3 hektar), Ağdaş (681 hektar) və Ucar (678 hektar) rayonlarında çəltik əkilib. Orta məhsuldarlıq hektar üzrə 36,2 sentner təşkil edib. Bu, 2021-ci ilin orta məhsuldarlıq göstəricisindən hektar üzrə 1,4 sentner çox olub. Eyni za manda, həmin dövrdə respublikada 2021-ci ilə nisbətən 858 ton daha çox məhsul istehsal olunub. Məlumat üçün qeyd edək ki, cari il respublikada 3 min 171 hektarda çəltik əkilib.
Ötən il isə həmin göstərici 3 min 129 hektar təşkil edib. Göründüyü kimi, son illərdə çəltikçiliyin əkin sahələrinin genişləndirilməsi ilə yanaşı, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin Əkinçilik Elmi-Tədqiqat İnstitutu tərəfindən çəltiyin yüksək məhsuldar, xəstəlik və zərərvericilərə davamlı sortlarının yaradılması, introduksiyası, yerli şəraitə adaptasiyası və toxumçuluğunun təşkili istiqamətində tədqiqat işlərinə başlanılıb, həmçinin institutda “dəltik bitkisinin seleksiyası və becərmə texnologiyası” şöbəsi yaradılıb. Eyni zamanda, çəltiyin seleksiyası və toxumçuluğuna dair tədqiqat işlərinin aparılması üçün Lənkəran rayonu ərazisində lazımi infrastruktur qurulub. Bütün bunlarla bərabər, çəltikçiliyin geniş yayıldığı ölkələrdən Azərbaycana yüksək məhsuldar toxum sortlarının gətirilməsi də diqqətdə saxlanılıb. Məsələn, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin tabeliyində fəaliyyət göstərən Dövlət Toxum )ondu tərəfindən Pakistan İslam Respublikasından respublikamıza gətirilən yeni çəltik sortları istixanalardan açıq sahələrə köçürülüb. Xatırladaq ki, Pakistandan ölkəmizə gətirilən “KS-282”, “KSK-133”, “PK-383” və “Chenab Basmati” tezyetişən, məhsuldar olan çəltik sortlarının vegetasiya müddəti 100- 110 gündür. Bitkinin məhsuldarlığı hektara 10 ton təşkil edir. Sortların xəstəliklərə qarşı davamlılığı da yüksəkdir. Hazırda Əkinçilik Elmi–Tədqiqat İnstitutunda 2023-2024-cü illər üçün çəltiyin seleksiyasına dair təsdiq olunmuş mövzu planına əsasən Lənkəran bölgəsində seleksiya tədqiqatları həyata keçirilir. Lənkəranda hər il 1–1,5 hektar sahədə toxumluq məqsədi ilə “Avanqard” sortunun superelit reproduksiyalı əkini aparılır və 2,5-3 ton elit toxumu istehsal edilərək bölgə fermerlərinə verilir.
Eyyub Kərimli iqtisadçı-ekspert:
"Dünyada düyü istehsalının azalması, onun qiymətinin bahalaşması daxili bazara da təbii ki, təsirsiz ötüşmür. Azərbaycanda istehlak edilən düyünün 70 faizdən çoxu başqa ölkələrdən gətirilir. Respublikamıza hər il təxminən 34 milyon dollar dəyərində düyü idxal olunur və bu, böyük məbləğdir. Əgər əvvəllər düyü əsasən, Hindistandan idxal edilirdisə, hazırda Pakistandan tədarükə üstünlük verilir. Ötən ilin sonunda hökumət bu dost ölkədən gətirilən düyünü 2027-ci ilə qədər idxal rüsumundan azad edib. Şübhəsiz ki, belə bir hal vəziyyətin kəskinləşməsinin qarşısını alacaq və respublikamızda düyünün bahalaşmasını ləngidəcək. Qeyd edək ki, Pakistan şirkətləri Azərbaycana düyü tədarükünü təxminən 10 dəfə artırmağı planlaşdırır. Amma təbii ki, idxaldan asılılığı azaltmaq üçün mümkün olan bütün tədbirlər həyata keçirilməlidir. “Azərbaycan Respublikasında çəltikçiliyin inkişafına dair 2018- 2025-ci illər üçün Dövlət Proqramı”nda da yerli düyü istehsalının daxili bazarın tələbatının 90 faiz ödənilməsi qarşıya mühüm vəzifə kimi qoyulub. Artıq bu istiqamətdə müsbət nəticələr müşahidə olunur. Belə ki, ölkədə bu məhsulun istehsalının artması sayəsində düyü idxalı 2021-ci ildə 18 faiz azalıb. Düyü əkini sahələrinin artırılması məsələsinə gəlincə, Azərbaycanda bu məqsədlər üçün kifayət qədər ərazi var. Lakin çəltik rütubəti sevən bitkidir və hazırda ölkədə su ehtiyatları ilə bağlı çətin vəziyyət müşahidə olunur. Amma başqa ölkələrin, məsələn, İsrailin təcrübəsini mənimsəyərək yeni suvarma texnologiyaları tətbiq edilsə, çəltik istehsalında daha yüksək göstəricilərın əldə olunması mümkündür"
Bölməyə aid digər xəbərlər
Hindistanın düyü ixracına qadağa qoyması dünyanın bir neçə ölkəsinin də analoji addım atması ilə nəticələnib. Məsələn, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri və Rusiya cari ilin sonunadək ölkədən düyü ixracı və reixracını dayandırıb. Ekspertlər bildirirlər ki, qlobal düyü ixracının 40 faizi Hindistan tərəfindən reallaşdırılır və bu, adıçəkilən ölkənin ümumi ixracının 25 faizini təşkil edir.
Yeri gəlmişkən, hələ ötən ilin sentyabrında Hindistanda eyni növ düyünün ixracına 20 faiz əlavə rüsum tətbiq olunmuşdu. Məqsəd qeyd etdiyimiz kimi, ixracın azalmasını gerçəkləşdirmək, qiymətlərin sürətli artımının qarşısını almaq idi. Lakin belə bir qadağa tədbiri–rüsum əlavəsi, həmçinin dünya bazarında düyünün qiymətində müşahidə olunan bahalaşma (son bir ildə bu məhsulun qlobal bazar qiymətinin 11,5 faiz artması) ixraca heç bir təsir göstərmədi: cari ilin aprel-iyun aylarında ölkədən təmizlənmiş düyü ixracı 2022-ci ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 35 faiz çox qeydə alındı. “Fitch Solutions” agentliyinin yaydığı məlumatda da ilin əvvəlindən düyünün orta qiymətinin 100 funt (45,4 kiloqram) üçün 17,3 dollar təşkil etdiyi bildirilib və gələn ilə qədər qiymətlərin indiki ən yüksək həddə yaxın olacağı proqnozlaşdırılıb. Məlumatda, eyni zamanda, 2024-cü il ərzində şəraitin yaxşılığa doğru dəyişəcəyi, dünya bazarında vəziyyətin düzələcəyi və məhsulun qiymətinin, təxminən, 10 faiz ucuzlaşacağı diqqətə çatdırılıb.
İndi hamını bir sual düşündürür: qlobal düyü bazarında baş verənlər Azərbaycana təsir edə bilərmi? Dünyanın bir parçası olan ölkəmizdə bu məhsulun istehsalının genişləndirilməsi istiqamətində hansı tədbirlər görülür? Bu suallarla bağlı, ilk növbədə, onu deyək ki, düyü respublikamızda bir sıra dənli bitkilərlə müqayisədə az istehlak edilir. Lakin buna baxmayaraq, ölkənin ərzaq təhlükəsizliyində önəmli yer tutur. “Azərbaycan Respublikasında çəltikçiliyin inkişafına dair 2018–2025- ci illər üçün Dövlət Proqramı” təsdiq edilməsinin, çəltiyin əkin sahəsinin (10 min hektara qədər) və məhsuldarlığın (hər hektardan 2,5 dəfədən çox – 40 sentnerə qədər) əhəmiyyətli dərəcədə artırılmasının düyü istehsalının diqqət mərkəzində saxlanılmasından irəli gəlir. Fermerlərin onun becərilməsinə marağını artırmaq üçün onlara hər hektar çəltik əkininə görə 360 manat subsidiya verilməsi də hökumətin əhalinin bu məhsula olan tələbatının yerli istehsal hesabına ödənilməsi zərurətini dəyərləndirməklə bağlıdır.
Azərbaycanın düyüyə illik tələbatının 40 min tondan artıq olması da vəziyyətin nə qədər ciddi olmasından xəbər verir. İndi isə son illərdə çəltik əkini ilə bağlı vəziyyəti statistik rəqəmlər əsasında nəzərdən keçirək. Xatırladaq ki, respublikada ötən ilə qədər çəltik əkini sahəsi 3 min hektar olub, 12 min tona yaxın düyü istehsal olunub. Keçən il isə respublikanın 9 rayonunda çəltik əkini aparılıb. dəltik əkinlərinin ümumi sahəsi 3 min 194 hektar təşkil edib. Həmin vaxt ən çox Lənkəran (802,3 hektar), Ağdaş (681 hektar) və Ucar (678 hektar) rayonlarında çəltik əkilib. Orta məhsuldarlıq hektar üzrə 36,2 sentner təşkil edib. Bu, 2021-ci ilin orta məhsuldarlıq göstəricisindən hektar üzrə 1,4 sentner çox olub. Eyni za manda, həmin dövrdə respublikada 2021-ci ilə nisbətən 858 ton daha çox məhsul istehsal olunub. Məlumat üçün qeyd edək ki, cari il respublikada 3 min 171 hektarda çəltik əkilib.
Ötən il isə həmin göstərici 3 min 129 hektar təşkil edib. Göründüyü kimi, son illərdə çəltikçiliyin əkin sahələrinin genişləndirilməsi ilə yanaşı, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin Əkinçilik Elmi-Tədqiqat İnstitutu tərəfindən çəltiyin yüksək məhsuldar, xəstəlik və zərərvericilərə davamlı sortlarının yaradılması, introduksiyası, yerli şəraitə adaptasiyası və toxumçuluğunun təşkili istiqamətində tədqiqat işlərinə başlanılıb, həmçinin institutda “dəltik bitkisinin seleksiyası və becərmə texnologiyası” şöbəsi yaradılıb. Eyni zamanda, çəltiyin seleksiyası və toxumçuluğuna dair tədqiqat işlərinin aparılması üçün Lənkəran rayonu ərazisində lazımi infrastruktur qurulub. Bütün bunlarla bərabər, çəltikçiliyin geniş yayıldığı ölkələrdən Azərbaycana yüksək məhsuldar toxum sortlarının gətirilməsi də diqqətdə saxlanılıb. Məsələn, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin tabeliyində fəaliyyət göstərən Dövlət Toxum )ondu tərəfindən Pakistan İslam Respublikasından respublikamıza gətirilən yeni çəltik sortları istixanalardan açıq sahələrə köçürülüb. Xatırladaq ki, Pakistandan ölkəmizə gətirilən “KS-282”, “KSK-133”, “PK-383” və “Chenab Basmati” tezyetişən, məhsuldar olan çəltik sortlarının vegetasiya müddəti 100- 110 gündür. Bitkinin məhsuldarlığı hektara 10 ton təşkil edir. Sortların xəstəliklərə qarşı davamlılığı da yüksəkdir. Hazırda Əkinçilik Elmi–Tədqiqat İnstitutunda 2023-2024-cü illər üçün çəltiyin seleksiyasına dair təsdiq olunmuş mövzu planına əsasən Lənkəran bölgəsində seleksiya tədqiqatları həyata keçirilir. Lənkəranda hər il 1–1,5 hektar sahədə toxumluq məqsədi ilə “Avanqard” sortunun superelit reproduksiyalı əkini aparılır və 2,5-3 ton elit toxumu istehsal edilərək bölgə fermerlərinə verilir.
Eyyub Kərimli iqtisadçı-ekspert:
"Dünyada düyü istehsalının azalması, onun qiymətinin bahalaşması daxili bazara da təbii ki, təsirsiz ötüşmür. Azərbaycanda istehlak edilən düyünün 70 faizdən çoxu başqa ölkələrdən gətirilir. Respublikamıza hər il təxminən 34 milyon dollar dəyərində düyü idxal olunur və bu, böyük məbləğdir. Əgər əvvəllər düyü əsasən, Hindistandan idxal edilirdisə, hazırda Pakistandan tədarükə üstünlük verilir. Ötən ilin sonunda hökumət bu dost ölkədən gətirilən düyünü 2027-ci ilə qədər idxal rüsumundan azad edib. Şübhəsiz ki, belə bir hal vəziyyətin kəskinləşməsinin qarşısını alacaq və respublikamızda düyünün bahalaşmasını ləngidəcək. Qeyd edək ki, Pakistan şirkətləri Azərbaycana düyü tədarükünü təxminən 10 dəfə artırmağı planlaşdırır. Amma təbii ki, idxaldan asılılığı azaltmaq üçün mümkün olan bütün tədbirlər həyata keçirilməlidir. “Azərbaycan Respublikasında çəltikçiliyin inkişafına dair 2018- 2025-ci illər üçün Dövlət Proqramı”nda da yerli düyü istehsalının daxili bazarın tələbatının 90 faiz ödənilməsi qarşıya mühüm vəzifə kimi qoyulub. Artıq bu istiqamətdə müsbət nəticələr müşahidə olunur. Belə ki, ölkədə bu məhsulun istehsalının artması sayəsində düyü idxalı 2021-ci ildə 18 faiz azalıb. Düyü əkini sahələrinin artırılması məsələsinə gəlincə, Azərbaycanda bu məqsədlər üçün kifayət qədər ərazi var. Lakin çəltik rütubəti sevən bitkidir və hazırda ölkədə su ehtiyatları ilə bağlı çətin vəziyyət müşahidə olunur. Amma başqa ölkələrin, məsələn, İsrailin təcrübəsini mənimsəyərək yeni suvarma texnologiyaları tətbiq edilsə, çəltik istehsalında daha yüksək göstəricilərın əldə olunması mümkündür"
Tarix: 1-08-2023, 10:11 Oxunub: 91
Bölməyə aid digər xəbərlər
31-05-2023, 17:07
"Gələn ilin sonuna qədər biz böyük dərinlikdən ilk qaz alacağıq" - PREZİDENTİN ÇIXIŞI
31-05-2023, 16:35
Prezident İlham Əliyev 28-ci Beynəlxalq Xəzər Neft və Qaz Sərgisinin rəsmi açılış mərasimində çıxış edib - YENİLƏNİB-3
10-05-2023, 09:49
Ümummilli Lider Heydər Əliyev - dövlətə və xalqa xidmətin ali meyarını yaratmış tarixi şəxsiyyət
3-02-2023, 17:16
Cənub Qaz Dəhlizi Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin 9-cu, Yaşıl Enerji Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin 1-ci iclaslarının açılışı olub
11-07-2022, 13:01
Bahalaşan neftin qiyməti Azərbaycana necə təsir edə bilər?
16-06-2022, 18:35
Prezident İlham Əliyev IX Qlobal Bakı Forumunda çıxış edib - YENİLƏNİB-3
13-05-2022, 19:11
Gəncə sənayesində 185 milyon manatlıq istehsal - ŞƏHƏRİN SOSİAL-İQTİSADİ VƏZİYYƏTİ AÇIQLANDI
5-02-2022, 12:11
"Yeni bazarlarda Azərbaycan qazına ehtiyac var. Biz hazırıq"
6-11-2021, 12:08
"Biz istəyirik ki, Azərbaycan xaricdən bal idxalını dayandırsın"
10-09-2021, 11:48
Azərbaycandan qeyri neft-qaz məhsullarının ixracı 31 faizə yaxın artıb
24-06-2021, 15:55
Karbohidrogen ehtiyatları nə vaxt tükənəcək? - ARAŞDIRMA
27-04-2021, 14:25
“Ağıllı kənd”in təməli qoyuldu, 200 fərdi ev tikiləcək
31-12-2020, 23:10
İlham Əliyev Azərbaycan xalqına müraciət etdi
22-12-2020, 08:28
Dünyada ərzaq niyə bahalaşır? Dünyada ərzaq niyə bahalaşır?
11-12-2020, 15:45
Qeyri neft-qaz məhsullarının ixracı təxminən 18% azalıb
24-07-2020, 18:07
Rəna xanım Paşayevanın xatirəsinə: “Əlvida, gözəl insan”
24-07-2020, 09:42
İlham Əliyevin yanında su təsərrüfatının vəziyyətinə həsr olunmuş müşavirə keçirildi - YENİLƏNİB + FOTO/VİDEO
21-07-2020, 18:03
İlham Əliyev və Mehriban Əliyeva Bakıda təqdimat mərasimində - YENİLƏNİB + FOTO/VİDEO
