Dövlət idarəçiliyində süni intellekt inqilabı: Bürokratiya azalır, effektivlik artır

Sahibkartv.az xəbər verir ki, dünyanın bir sıra qabaqcıl ölkələri artıq dövlət idarəçiliyində süni intellekt (AI) texnologiyalarından istifadə etməyə başlayıblar. Bu texnoloji yeniliklər yalnız sənədləşmə proseslərini sürətləndirmir, həm də ictimai rəyi analiz edir, qanunvericilikdəki boşluqları müəyyənləşdirir və qərarların daha çevik və ədalətli şəkildə qəbul olunmasına imkan yaradır.

Xüsusilə Skandinaviya ölkələri, Sinqapur, Kanada və Estoniya kimi texnoloji baxımdan qabaqcıl dövlətlər AI sistemlərini dövlət qurumlarında pilot layihə kimi tətbiq edərək onların idarəetməyə təsirini ölçməyə başlayıblar. Məsələn, Estoniyada süni intellekt artıq məhkəmə sənədlərinin ilkin analizini aparır, vergi bəyannamələrini avtomatik yoxlayır və vətəndaş müraciətlərinə cavab verir. Bu, həm dövlət qulluqçularının iş yükünü azaldır, həm də vətəndaşlara göstərilən xidmətlərin operativliyini artırır.

Yeni nəsil AI sistemləri ictimai rəylərin sosial media və açıq mənbələr üzərindən təhlilini apararaq hökumətə hansı sahələrdə narazılıqların çox olduğunu göstərir. Beləliklə, vətəndaşların real ehtiyacları daha aydın şəkildə görülür və dövlət siyasəti bu ehtiyaclara uyğun tənzimlənir. Misal üçün, Kanadada tətbiq olunan bir AI modeli parlamentin gündəliyində olan qanun layihələrinin ictimai qəbulunu əvvəlcədən proqnozlaşdıraraq qanunvericilərə tövsiyələr verir.

Bəzi sistemlər isə hüquqi mətnlərdəki boşluqları, ziddiyyətləri və ya təkrarlanan müddəaları avtomatik şəkildə aşkarlayır. Bu da qanunların daha səmərəli və aydın şəkildə hazırlanmasına şərait yaradır. Qanunvericilik prosesində hüquqşünaslara dəstək olan bu texnologiyalar, hüquqi reformaların daha az vaxt və resursla həyata keçirilməsinə səbəb olur.

Digər tərəfdən, AI sistemləri bürokratiyanın qarşısında duran ən böyük problemlərdən birini – yersiz gecikmələri – effektiv şəkildə aradan qaldırır. Rəqəmsal sənəd dövriyyəsi, avtomatik cavab sistemləri və vətəndaş məlumatlarının mərkəzləşdirilmiş AI bazalarında idarə olunması sayəsində dövlət qurumları arasında koordinasiya güclənir. Vətəndaşlar bir quruma verdiyi sənədi digərinə yenidən təqdim etməyə məcbur qalmır və beləliklə, dövlətlə vətəndaş arasında münasibətlər daha çevik və etibarlı olur.

Təhlükəsizlik məsələsi də nəzərdən qaçmır: AI sistemlərinin tətbiqi ilə məlumatların qorunması, identifikasiya sistemlərinin gücləndirilməsi və kiberhücumların qarşısının alınması üçün yeni protokollar hazırlanır.

Ekspertlər bildirirlər ki, süni intellektin dövlət idarəçiliyinə inteqrasiyası yaxın 10 ildə təkcə texnoloji deyil, həm də siyasi və hüquqi baxımdan əhəmiyyətli dəyişikliklərə səbəb olacaq. Hökumətlər şəffaflığı, çevikliyi və hesabatlılığı artırmaq üçün bu texnologiyalardan daha geniş şəkildə istifadə etməyə məcbur qalacaqlar.

Bu transformasiya yalnız idarəetmə formasını dəyişmir – vətəndaşların dövlətə olan inamını da möhkəmləndirir.