M pox virusu qlobal diqqət mərkəzindədir

Afrika İttifaqının Xəstəliklərə Nəzarət və Qarşısının Alınması Mərkəzi (Africa CDC) tərəfindən paylaşılan məlumatlara görə, Afrikanın 13 ölkəsində M pox virusuna yoluxma halları aşkar edilib.

Bu ölkələr Cənubi Afrika, Keniya, Ruanda, Uqanda, Konqo Demokratik Respublikası, Burundi, Mərkəzi Afrika Respublikası, Konqo Respublikası, Kamerun, Nigeriya, Fil Dişi Sahili, Qana və Liberiyadır.

Afrika CDC-nin məlumatına görə, 13 Afrika ölkəsində yoluxma sayı 17 min 541, xəstəlik səbəbiylə 517 ölüm qeydə alınıb. İyulun sonuna olan məlumata görə, 2023-cü ilin eyni dövrü ilə müqayisədə yoluxmaların sayında 160 faiz artım olub.

M pox virusunun səbəb olduğu ölümlərin 97 faizi Konqo Demokratik Respublikasında baş verib.

İSVEÇ, AVSTRALİYA VƏ PAKİSTANDA DA GÖRÜLÜB

M pox indi Afrika qitəsindən kənarda üç ölkədə görülüb. İlk dəfə 2024-cü ildə İsveç, Avstraliya və Pakistanda aşkar edilən M pox virusunun ümumi sayı 16-dır.

Bu günə qədər Avstraliyada 93, Pakistanda 3 və İsveçdə 1 yoluxma hallarının sayı açıqlanıb.

VAKSİNE FƏALİYYƏTLƏRİ

Müxtəlif ölkələrin səhiyyə qurumlarının paylaşdığı məlumata görə, çiçək xəstəliyinə qarşı istifadə edilən peyvəndlərin M pox virusuna qarşı da təsirli qorunma təmin edə bildiyi bildirilir.

ABŞ Xəstəliklərə Nəzarət və Qarşısının Alınması Mərkəzlərinin internet saytında JYNNEOS peyvəndinin M pox riskini azaltmaqda təsirli olduğu bildirilir. Ən təsirli üsul olaraq, 28 gün ara ilə iki doza tövsiyə olunur.

Avropa İttifaqı (Aİ) Komissiyasının internet saytında “MVA-BN” və ya “Modified Peyvəndi Ankara-Bavariya Nordic”in Aİ və Böyük Britaniyada təsdiqlənmiş yeganə Mpox peyvəndi olduğu bildirilir. Bu peyvəndin ABŞ və İsveçrədə JYNNEOS, Kanadada isə IMVAMUNE adı ilə satışa çıxarıldığı bildirilir. Peyvənd 18 yaşdan yuxarı insanlar üçün istifadə edilə bilər.

Avstraliya Səhiyyə Nazirliyinin saytında bildirilir ki, M pox xəstəliyinə qarşı JYNNEOS və ACAM2000 vaksinlərindən istifadə etmək olar. Bildirilir ki, ACAM2000 12 aydan kiçik körpələrdə istifadə üçün uyğun deyil.

Avqustun 9-da peyvənd istehsalçılarına etdiyi çağırışda ÜST fövqəladə hallarda istifadə siyahısı üçün prosesə başlanıldığını elan etdi. ÜST həmçinin iki peyvəndin Fövqəladə İstifadə Siyahısına görə qiymətləndirildiyini açıqladı.

AFRİKA BİRLİYİ 23 MİLYONDAN ÇOX VAKSİN DOZASINI TƏMİN etməyi planlaşdırır

Afrika İttifaqının Xəstəliklərə Nəzarət və Qarşısının Alınması Mərkəzinin (Afrika CDC) baş direktoru Jean Kaseya dünən elan etdi ki, M-pox epidemiyası ilə mübarizə aparmaq üçün almağı planlaşdırdıqları vaksin dozaları 23 milyondan çox olacaq.

Kaseya, epidemiyanın başlaması ilə birlikdə 10 milyon doza peyvənd aldıqlarını və ilin sonuna qədər 23 milyon dozaya çatmağı hədəflədiklərini söylədi.

Digər tərəfdən, Avropa Səhiyyə Fövqəladə Hallara Hazırlıq və Müdaxilə İdarəsi (HERA) 215 min doza MVA-BN peyvəndinin Afrika CDC-yə bağışlandığını açıqladı.

M-POX VİRUSU NƏDİR?

ÜST-nin məlumatına görə, M pox virusu Poxviridae virus ailəsinə və Orthopoxvirus cinsinə aid olan "meymun pox" virusunun yaratdığı viral xəstəlikdir.

M pox ilk dəfə 1958-ci ildə Danimarkada tədqiqat məqsədləri üçün istifadə edilən meymunlarda aşkar edilmişdir. 1970-ci ildə Konqo Demokratik Respublikasında 9 aylıq bir uşaqda görülən virus "insanlarda bildirilən ilk mpox hadisəsi" olaraq qeydə alınıb. Həmin dövrdə virusun yayılması Qərbi və Mərkəzi Afrika ölkələri ilə məhdudlaşırdı.

Xəstəliyin ümumi simptomları arasında yüksək hərarət, baş, bel və əzələ ağrıları, şişkin limfa düyünləri, yorğunluq, üşümə, üşümə və dəridə suçiçəyi kimi qabarcıqlar var.

M pox virusu siçan və dələ kimi gəmiricilərdən və ya yoluxmuş şəxslərdən ötürülür.

Virusun törətdiyi bədən səpgilərinə toxunmaq, bu səpgilərlə çirklənmiş paltar, çarşaf, dəsmal və bənzər əşyalardan istifadə etmək, bədən mayeləri ilə təmasda olmaq infeksiyanın ən mühüm səbəblərindəndir.

İŞLƏRİN EKSƏRİYYƏTİ Yüngüldür

İlk simptomlar virusa yoluxduqdan sonra 5-21 gün ərzində görünə bilər. M poxun laboratoriya təsdiqi dəri lezyonlarının nəticələrini yoxlayaraq edilir.

Spesifik müalicə üsulu olmayan xəstəlik dəstəkləyici müalicə və virus əleyhinə preparatlarla müalicə olunur.

Çiçək xəstəliyi üçün hazırlanmış və bəzi ölkələrdə istifadə üçün təsdiqlənmiş peyvəndlər və müalicələr bəzi hallarda M pox üçün də istifadə edilə bilər.

Əksər hallarda xəstəlik yüngül keçir və bir neçə həftə ərzində sağalır.

M ÇİÇƏKİNİN 2 GENETİK NÖVÜ VAR

M pox virusunun iki genetik növü var. Bunlara "clade I və clade II" deyilir. “Sinif I” ümumiyyətlə Mərkəzi və Şərqi Afrikada baş verən və daha ağır xəstəliklərə və ölümə səbəb olan mpox növüdür. M çiçəyinin daha yumşaq növü olan və vətəni Qərbi Afrika olan "Class II" 2022-ci ildə epidemiyaya səbəb oldu.

Bildirilir ki, hazırkı epidemiyada görülən “Sinif 1b” virusun yeni və daha ağır növüdür. Clade 1b daha çox Konqo Demokratik Respublikasının şərq hissələrində və qonşu ölkələrdə yayılmışdır.

2022-ci ilin İYUL AYINDA QLOBAL Fövqəladə Vəziyyət ELAN ELAN KİM

ÜST 21 iyul 2022-ci ildə M pox epidemiyası ilə bağlı "qlobal fövqəladə vəziyyət" elan etdi. 10 aydan sonra sağlamlıq böhranının nəzarət altına alındığı və fövqəladə vəziyyətin aradan qaldırıldığı bildirilib.

Afrika Birliyi Afrika ölkələrində sürətlə yayılan M pox virusuna qarşı qitə miqyasında ictimai səhiyyə fövqəladə vəziyyət elan edildiyini bildirmişdi.

M POWDER FATAL Mİ?

Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının sözçüsü Marqaret Harris M-pox virusunun əvvəlkindən daha sürətlə yayıldığını və ölüm nisbətinin yüksək olduğunu, xəstəliyin immun sistemi zəif olanlar və uşaqlar üçün xüsusilə təhlükəli olduğunu bildirib.

Harris qeyd edib ki, hazırda M pox üçün xüsusi müalicə yoxdur, lakin bu virusa yoluxmuş xəstələr üçün dəstəkləyici müalicələrdən istifadə olunur.

M pox adətən 2-4 həftə ərzində öz-özünə sağalır. Ancaq immun çatışmazlığı olan insanlarda və kiçik uşaqlarda xəstəlik ağır ola bilər.

Ümumiyyətlə, yoluxmuşların 3-6 faizi, əsasən gənc uşaqlar ölür və xəstəliyin Mərkəzi Afrika alt növündə ölümcüllük 11 faizə qədər ola bilər.

VİRUSU KİMDƏN YAYMAMAĞA XƏBƏRDARLIQ

ÜST virusa yoluxmuş insanları evdə mümkün qədər təcrid etməyə çağırıb və səpgilər bitənə qədər maska taxmağı tövsiyə edib.

Dərinin quru və təmiz saxlanılması lazım olduğunu bildirən ÜST əllərin tez-tez dezinfeksiya edilməsinin vacibliyini və başqaları ilə təmasdan qaçmağın faydalı olacağını vurğuladı.

VİRUSUN ADI “Ayrı-seçkiliyə” görə DƏYİŞİLDİ

M pox virusu ilk dəfə 1970-ci ildə insanlarda görülsə də, canlılarda ilk dəfə 1958-ci ildə göründü. Tədqiqat üçün istifadə edilən meymun koloniyalarında çiçək xəstəliyinə bənzər əlamətlər müşahidə edilərkən aşkar edilən virus 2022-ci ilə qədər "meymun çiçəyi" adlandırılıb.

ÜST 2022-ci ildə irqçilik və ayrı-seçkiliklə bağlı narahatlıqlara görə virusun adını "mpox" olaraq dəyişdirdi.

Təşkilat həmçinin "Qərbi Afrika", "Konqo hövzəsi" və "Mərkəzi Afrika" adlı virusun alt növlərinin adının dəyişdirilməsinə qərar verib.

Tarix: 17-08-2024, 18:19 Oxunub: 25