Sahibkartv.az xəbər verir ki, dünya üzrə üzümçülük sahəsində son illərdə müşahidə olunan transformasiya bu sahəni sadəcə kənd təsərrüfatı seqmenti olmaqdan çıxararaq çoxşaxəli sənaye modelinə çevirib. Əvvəllər üzüm yalnız şərab və üzüm suyu istehsalına yönləndirilirdisə, indi sahibkarlar bu bitkinin həm təzə satışından, həm qurutma texnologiyalarından, həm toxum emalından, hətta üzüm tumundan kosmetik yağ istehsalına qədər uzanan geniş dəyər zənciri yaradıblar. Bu, sahəyə daxil olan hər bir yeni sahibkara sadəcə məhsul satmaq yox, həm də yeni məhsul kateqoriyası yaratmaq imkanı verir.
Mütəxəssislərin fikrincə, üzüm bazarında əsas dəyişiklik ondan ibarətdir ki, istehsal prosesinin hər mərhələsi artıq ayrıca biznes modelinə çevrilib. Məsələn, bir sahibkar yalnız “premium süfrə üzümü” yetişdirib təzə satışla məşğul olur, digəri həmin üzümdən kişmiş hazırlayaraq xüsusi qurutma kameralarında paketləyir, üçüncüsü isə tumlarını sıxaraq kosmetika və farmasevtika şirkətlərinə satır. Bu yanaşma göstərir ki, üzüm artıq yalnız bir məhsul deyil – o, təxminən 7-8 fərqli gəlir mənbəyinə çevrilə bilən resursdur.
Dünyada ən sürətli inkişaf edən istiqamətlərdən biri də “üzüm turizmi” adlandırılan sahədir. Sahibkarlar öz bağlarını yalnız istehsal sahəsi kimi yox, həm də turistik məkan kimi təqdim edir, qonaqlara məhsul yığımında iştirak şansı verir, dadım sessiyaları təşkil edir və yerli mətbəxlə kombinasiya edərək paket şəklində xidmət təqdim edirlər. Analitiklər bildirir ki, bir çox hallarda üzüm turizmindən əldə olunan gəlir məhsul satışından daha yüksək olur. Bu isə ənənəvi fermerçiliyin təcrübə əsaslı xidmət sektoruna keçidinin bariz nümunəsidir.
Texnologiya da sahəyə ciddi şəkildə daxil olub. Müasir dron sistemləri üzüm bağlarında xəstəliklərin erkən aşkarlanması üçün istifadə olunur, sensorlar isə torpağın rütubət və mineral dəyərlərini analiz edərək sahibkara dəqiq gübrələmə və suvarma təklifləri verir. Bu da həm xərcləri azaldır, həm də məhsuldarlığı artırır. Bəzi təsərrüfatlarda isə artıq robotlaşdırılmış yığım sistemləri tətbiq edilir ki, bu da xüsusilə işçi çatışmazlığı yaşanan dövrlərdə böyük üstünlük yaradır.
Maliyyə baxımından üzümçülük daha cazibədar sahəyə çevrilib. Bir çox banklar uzunömürlü bağçılıq layihələrini yüksək dəyərli aktiv olaraq qəbul edir və təsərrüfatları kreditləşdirmək üçün bağları girov kimi qəbul edirlər. Bu model sahibkarın yalnız mövsümi gəlir deyil, eyni zamanda daşınmaz aktivə bərabər sərmayəyə malik olmasını təmin edir. Hətta bir sıra fondlar üzüm bağlarını “investisiya obyekti” kimi alıb idarə etməyə başlayıb.
İxrac bazarlarında isə fərqlilik həlledici amilə çevrilib. Müasir istehlakçı yalnız dadına görə deyil, həm də hekayəsinə görə üzüm seçir. Məsələn, “küləkli vadidə yetişən”, “yanardağ torpağının mineralları ilə bəslənmiş”, “əsrlik salxım ənənəsi ilə yetişdirilən” kimi ifadələr məhsula emosional dəyər qatır. Sahibkar üçün bu, sadə botanik məlumatdan çox daha güclü satış alətidir.
Bununla yanaşı, risklər də mövcuddur. Xəstəliklərə həssaslıq, hava şəraitinin dəyişməsi və bazar dalğalanmaları kimi faktorlar sahibkarlıqda planlamanı çətinləşdirə bilər. Lakin mütəxəssislər qeyd edir ki, bu sahədə ən dayanıqlı model yalnız bir növ üzümə və ya bir satış kanalına bağlı olmayan sistemlərdir. Yəni həm təzə satış, həm qurudulmuş məhsul, həm turizm, həm də emal istiqamətlərini birləşdirən sahibkarlar daha stabil gəlir əldə edir.
Ən əsası isə ondan ibarətdir ki, üzümçülük artıq yalnız ənənə ilə izah olunan sahə deyil – bu, indi innovasiya, brendçilik və təcrübə iqtisadiyyatının kəsişmə nöqtəsidir. Kim salxımı yalnız məhsul kimi yox, həm də ideya kimi sata bilərsə, bu bazarda uzun müddət qalıcı olacaq. Və görünür ki, bu sahənin hələ ən parlaq illəri qarşıdadır.
