Sahibkartv.az xəbər verir ki, qlobal ərzaq bazarında təzə meyvə və tərəvəzə olan tələb son illərdə rekord həddə çatıb və bu artım xüsusilə sağlam qidalanma trendləri ilə birbaşa əlaqələndirilir. Artıq bir çox ölkələr konserv və ya dondurulmuş məhsul əvəzinə, təzə, vitaminli məhsulu prioritet hesab edir və bu, sahibkarlar üçün böyük ixrac fürsətlərinin yaranmasına səbəb olub. Qeyd edilir ki, əvvəllər yalnız iri aqrar şirkətlərin daxil ola bildiyi beynəlxalq bazarlara indi orta və hətta kiçik fermerlər də xüsusi logistika zənciri quraraq çıxış əldə edə bilir.
Ekspertlər bildirir ki, müasir meyvə-tərəvəz ixracında əsas uğur amili məhsulun keyfiyyəti qədər onun daşınma şəraiti, qablaşdırılması və mənşəyinin şəffaf şəkildə təqdim edilməsidir. Məsələn, bir sıra sahibkarlar artıq məhsulun üzərinə QR-kod yapışdıraraq istehlakçıya həmin məhsulun hansı bağdan yığıldığını, hansı gübrə ilə qidalandırıldığını və hansı temperaturda saxlanıldığını göstərir. Bu cür şəffaflıq həm güvən formalaşdırır, həm də satış qiymətinə əlavə dəyər qatır.
Meyvə və tərəvəz idxalında isə yeni tendensiya premium seqmentin genişlənməsidir. Əvvəllər yalnız əlçatan və ucuz məhsullar toplu şəkildə xaricə gətirilirdisə, indi restoran sektoru və sağlamlıq klubları üçün xüsusi seçilmiş avokado, mango, yaban mersini kimi məhsullar yüksək qiymətə idxal edilir. Bu proses elə bir vəziyyət yaradıb ki, sahibkar artıq sadəcə məhsul satmır – o, müəyyən həyat tərzi satır. “Farm-to-table”, “bio-sertifikatlı”, “GMO-suz” kimi ifadələr ticarətdə məcburi şərt halına gəlib.
Maraqlıdır ki, müasir meyvə-tərəvəz sahibkarlığında yalnız məhsul yetişdirmək kifayət etmir – indi onu brendləşdirmək də tələb olunur. Dünyanın bir çox ölkəsində artıq müəyyən bağların, hətta ayrı-ayrı kəndlərin adı brendə çevrilib. Məsələn, müəyyən rayon yalnız nar ilə, digəri yalnız sitrus meyvəsi ilə tanınır və bu ad məhsulun üstünlüyünü istehlakçıya avtomatik göstərir. Bu model sübut edir ki, fərqlilik üçün bəzən texnologiya deyil, sadəcə düzgün hekayə lazımdır.
Logistika da bu sahədə böyük rol oynayır. Soyuducu konteynerlər və temperatur nəzarətli treylerlər sahibkarların məhsulu uzaq məsafələrə belə itkisiz daşımasına şərait yaradır. Analitiklər qeyd edir ki, bir çox ölkələrdə meyvə-tərəvəz biznesinin ən gəlirli hissəsi məhz “soyuq zəncir” xidmətidir. Bu xidmətə sahib olan sahibkar təkcə öz məhsulunu deyil, başqalarının məhsulunu da daşımaqla əlavə qazanc əldə edə bilir. Yəni fermadan bazara qədər olan yol təkcə logistika deyil, ayrıca biznes modelidir.
Maliyyə institutları da bu sektora marağını artırıb. Artıq bir çox banklar meyvə-tərəvəz ixracı üçün xüsusi kredit paketləri təklif edir və likvidlik zəmanəti olaraq məhsul ehtiyatlarını girov kimi qəbul edir. Bu isə sahibkarların mövsümü gözləmədən daha geniş həcmdə iş görməsinə şərait yaradır. Eyni zamanda, bir çox ölkələrdə dövlətlər ixracatçıya vergi güzəşt və logistik subsidiyalar təqdim etməklə təşviq mexanizmlərini gücləndirir.
Lakin mütəxəssislər xəbərdarlıq edir ki, bu bazara daxil olan sahibkarlar yalnız satışa fokuslanmamalı, həm də risk idarəetməsini bilməlidirlər. Çünki bazarda qiymət dalğalanmaları, sərhəd məhdudiyyətləri, sanitar normalar kimi amillər biznesi gözlənilmədən zərərə sala bilər. Buna görə də hər bir ixracatçı ən azı iki hədəf bazar, bir neçə alternativ məhsul və çevik logistika şəbəkəsinə malik olmalıdır.
Nəticə etibarilə demək olar ki, meyvə-tərəvəz sektoru bu gün artıq təkcə kənd təsərrüfatı deyil – bu, eyni zamanda brend, texnologiya, logistika və maliyyənin birləşdiyi tam bir biznes sahəsidir. Kim bu zəncirin yalnız bir hissəsinə yox, hamısına hakim ola bilirsə, o, bazarda qalıcı olur. Artıq bağda yetişən meyvə yalnız ağacın budağında qalmır – o, doğru sahibkar üçün sərhədləri aşan iqtisadi sərvətə çevrilir.
