Muzeylər və tarixi məkanlar artıq təkcə sərgilənən eksponatlarla deyil, interaktiv və immersiv təcrübələrlə də ziyarətçiləri cəlb edir. Virtual reallıq (VR) və artırılmış reallıq (AR) texnologiyaları sayəsində insanlar qədim dövrlərə virtual səyahət edə, tarixi hadisələri canlı izləyə və hətta qədim insanlarla “qarşılıqlı əlaqədə” ola bilirlər. Bu yeniliklər muzey və tarixi yerləri daha maraqlı, maarifləndirici və əlçatan edir.

VR və AR Texnologiyalarının Tarixi İrsə Təsiri

1. VR: Keçmişə Virtual Səyahət

Virtual reallıq texnologiyası vasitəsilə insanlar tarixdə mühüm hadisələrin baş verdiyi dövrlərə real zamanlı səyahət edirmiş kimi hiss edə bilirlər.

• Qədim Roma imperiyasını VR ilə gəzmək – Ziyarətçilər Kolizey kimi məşhur yerləri o dövrün insanlarının gözündən görə bilirlər.

• Misir piramidalarının tikinti prosesinə şahid olmaq – Virtual platformalar vasitəsilə insanlar Misir fironlarının dövrünə qayıdaraq piramidaların necə tikildiyini izləyə bilirlər.

• Orta əsr döyüşlərini interaktiv təcrübə kimi yaşamaq – VR texnologiyası ilə insanlar tarixi döyüş səhnələrini sanki içindəymiş kimi izləyə bilirlər.

2. AR: Tarixi Eksponatlara Yeni Həyat Vermək

Artırılmış reallıq texnologiyası (AR) isə muzeylərdə fiziki eksponatlara yeni ölçü qazandırır.

• Qədim əşyaların bərpası və canlandırılması – Ziyarətçilər köhnə qırıq heykəlləri və ya artefaktları AR texnologiyası ilə tam formada görə bilirlər.

• Muzey eksponatları ilə interaktiv əlaqə – Telefon və ya xüsusi AR eynəkləri vasitəsilə tarixi obyektlər haqqında daha ətraflı məlumat əldə etmək mümkündür.

• Tarixi şəxsiyyətlərin canlandırılması – Məsələn, Leonardo da Vinçi və ya Nizami Gəncəvi kimi tarixi şəxsiyyətlər AR vasitəsilə “canlanaraq” ziyarətçilərlə danışa bilərlər.

Dünyanın Ən İnnovativ VR və AR Muzeyləri

Bu texnologiyalar artıq bir çox aparıcı muzey və tarixi məkanda geniş istifadə olunur.

• Louvre Muzeyi (Fransa) – VR texnologiyası ilə Mona Lizanın real üzü canlandırılıb və onun rəssam tərəfindən necə çəkildiyini izləmək mümkündür.

• British Museum (İngiltərə) – AR texnologiyası ilə qədim Misir mumiyalarını rentgen vasitəsilə analiz edərək içində nələrin olduğunu öyrənmək olar.

• Smithsonian Muzeyi (ABŞ) – VR vasitəsilə insanları dinozavrlar dövrünə apararaq onların necə yaşadıqlarını göstərir.

• Göbekli Tepe (Türkiyə) – Tarixdən əvvəlki bu qədim məkan VR ilə ziyarətçilərə 12 min il əvvəlki həyat tərzini hiss etdirir.

Gələcəkdə Muzeylər Necə Dəyişəcək?

VR və AR texnologiyaları getdikcə inkişaf etdikcə muzeylər və tarixi məkanlar daha interaktiv olacaq.

• Tamamilə virtual muzeylər – İnsanlar evlərindən çıxmadan dünyadakı ən məşhur muzeyləri VR ilə ziyarət edə biləcəklər.

• Holografik bələdçilər – Muzeylərdə insan bələdçilər əvəzinə AR hologramlar tarixi məlumatları izah edə bilər.

• Fiziki sərgilərin azalması – Bəzi muzeylər artıq tarixi eksponatların orijinal versiyalarını saxlayıb, ziyarətçilərə isə onların AR modellərini təqdim edir.

Bu yeniliklər muzeyləri sadəcə baxmaq üçün olan məkanlardan çıxarıb, insanları keçmişlə birbaşa əlaqəyə keçirən canlı platformalara çevirir. VR və AR texnologiyalarının inkişafı ilə tarixə baxışımız tamamilə dəyişməkdədir.