Son illərdə arxeologiya sahəsində inqilabi kəşflər baş verir. Süni intellekt və LiDAR (Light Detection and Ranging) texnologiyasının birləşməsi sayəsində alimlər min illərdir gizli qalan qədim şəhərlərin izlərini aşkar edirlər. Əvvəllər sıx meşəliklər və çətin relyeflər səbəbindən tapılması mümkünsüz görünən bu şəhərlər, indi texnologiyanın gücü ilə yenidən gün üzünə çıxır.

LiDAR Texnologiyası Arxeologiyada Yeni Dövr Açır

LiDAR texnologiyası xüsusi lazer şüaları göndərərək yer səthinin yüksək dəqiqliklə xəritələnməsinə imkan yaradır. Bu metod vasitəsilə alimlər torpaq və bitki örtüyünün altında gizlənmiş tikililəri, yolları, su kanallarını və məbədləri aşkar edə bilirlər.

Son illərdə bu texnologiyanın tətbiqi ilə Mərkəzi və Cənubi Amerikada Mayya şəhərlərinin qalıqları, Kambocada qədim Ankor imperiyasının itmiş hissələri və Afrikada bilinməyən sivilizasiyalara aid tikililər aşkarlanıb.

Süni İntellekt Tarixə Yenidən Baxmağa Kömək Edir

Arxeoloqlar indi süni intellektin imkanlarından istifadə edərək tapılan qalıqları analiz edir və onların yaşını, məqsədini, hətta sakinlərinin həyat tərzini müəyyənləşdirirlər. Süni intellekt böyük həcmdə tarixi və geoloji məlumatları analiz edərək, yeni şəhərlərin yerlərini proqnozlaşdırmağa da kömək edir.

Bu texnologiya arxeologiyada insan faktoruna əsaslanan səhvləri azaldır və tədqiqatları daha sürətli, dəqiq və sistemli edir.

Yeni Kəşflər: Qədim Sivilizasiyalar Yenidən Kəşf Edilir

Son illərdə süni intellekt və LiDAR vasitəsilə bir çox itmiş şəhər aşkar edilib:

• Qvatemala meşələrində nəhəng Mayya şəhərləri – Əvvəllər tək-tək tapılan abidələrin bir-biri ilə bağlı olduğu və böyük bir şəhər şəbəkəsi yaratdığı məlum olub.

• Amazon cəngəlliklərində qədim şəhər izləri – Süni intellektin köməyi ilə min illər əvvəl burada yaşayan inkişaf etmiş cəmiyyətlərin böyük su yolları və kənd təsərrüfatı sistemləri qurduğu sübut edilib.

• Kambocada yeni Ankor məbədləri – Ənənəvi metodlarla aşkar edilməsi mümkün olmayan gizli tikililər artıq xəritələnib.

Bu kəşflər sübut edir ki, tarix kitablarında yazılan bir çox məlumat yenidən dəyərləndirilməli və bəşəriyyətin keçmişinə dair yeni baxış formalaşdırılmalıdır.

Gələcək Perspektivlər

Süni intellekt və LiDAR texnologiyası arxeologiyanın sərhədlərini genişləndirərək daha çox qədim şəhəri aşkara çıxarmağa davam edəcək. Önümüzdəki illərdə bu texnologiyalar vasitəsilə itmiş sivilizasiyalar haqqında daha çox məlumat əldə ediləcək və tarixin sirli səhifələri yenidən yazılacaq.

Texnologiya sayəsində tarix artıq keçmişdə qalan bir mövzu deyil, daim inkişaf edən və yenilənən bir elm sahəsinə çevrilir.