Livanda iki gün dalbadal baş verən kiberhücumlar bütün dünyanı şoka salıb. Sözügedən hücumlarda peycer və radioların uzaqdan partladılması gündəlik həyatda istifadə edilən bir çox elektron cihazda da şübhə yaradıb.

Bu cihazlardan biri də getdikcə geniş yayılan elektrik avtomobilləridir. Livandakı hücumlardan sonra sosial mediada bir çox hesabda elektriklə işləyən avtomobillərə də uzaqdan hücum oluna biləcəyi ilə bağlı məlumatlar paylaşılmağa başladı.

Beləliklə, mövzu ilə bağlı mütəxəssislərə Livandakı hücumlara bənzər hücumların elektrikli avtomobillərdən istifadə edilərək həyata keçirilə biləcəyini soruşduq.

'MƏSAFƏDƏN PARTLAMAQ OLMAZ'

Elektrikli və Hibrid Vasitələr Dərnəyinin (TEHAD) prezidenti Berkan Bayram, elektrik avtomobillərinin uzaqdan partlatılması kimi bir məsələnin yalnız bir sui-qəsd nəzəriyyəsi ola biləcəyini söylədi.

Avtomobil sənayesində çox səviyyəli və hərtərəfli təhlükəsizlik proseslərinə diqqət çəkən Bayram, "Peyycerlərin istehsal və tədarük proseslərində nəzarətin olmaması əslində bu sui-qəsd nəzəriyyələrinin çökmə nöqtəsidir. İstehsal prosesi idarə oluna bilməyən hər hansı bir ağıllı cihaz Təhdid ola bilər, amma avtomobil sənayesi bu qədər sadə və asandır." "Müdaxilə oluna biləcək bir sənaye deyil. Bundan əlavə, təhlükəsizlik tədbirləri və nəzarətləri çox yüksək səviyyədə, həm ayrı-ayrı mərhələlərdə həyata keçirilir. hissə tədarükçülərində və montajın aparıldığı fabriklərdə”, - deyə o bildirib.

Bayram bu gün elektrik avtomobillərinin yeganə enerji mənbəyinin litium əsaslı akkumulyatorlardan ibarət olduğunu, litium batareyaların uzaqdan partlatıla bilməyəcəyini, lakin müxtəlif səbəblərdən yanma prosesinə girə biləcəyini və yanmanın uzun müddət zərərli qazlar buraxa biləcəyini bildirib.

GÜCLÜ ŞİFRELƏMƏ TƏLƏB EDİLİR

Şübhəsiz ki, ağıllı avtomobillərin yayılması ilə kibertəhlükəsizlik tədbirləri də böyük əhəmiyyət kəsb edir.

Yeni nəsil avtomobillərdə kiber təhlükəsizliyin təmin edilməsi üçün görüləcək tədbirləri sadalayan Generali Sığorta, güclü şifrələmə protokollarına diqqət çəkir.

Açıqlamada, ağıllı avtomobillərdə məlumat təhlükəsizliyinin kritik bir prioritet olduğu vurğulandı və nəqliyyat sistemləri ilə yanaşı internet bağlantısı üzərindən məlumat axınında güclü şifrələmə üsullarından istifadə edilməli olduğu qeyd edildi.

Bildirilib ki, sürücülük məlumatları, sərnişin məlumatları və digər həssas məlumatlar təhlükəsiz şifrələmə ilə qorunmalı və kiber təhdidlərə qarşı təhlükəsizlik tədbirləri artırılmalıdır. Xüsusilə nəqliyyat vasitələri onlayn rejimdə olarkən məlumatların ötürülməsinin təhlükəsizliyinin təmin edilməli, icazəsiz giriş və məlumatların pozulması hallarının qarşısı alınmalı olduğu vurğulanıb.

ALƏTLƏR MÜTAMİMLƏT YENİLƏNİLMƏLİDİR

Açıqlamada bildirilib ki, nəqliyyat vasitələrinin proqram təminatının müntəzəm olaraq yenilənməsi kiberhücumlara qarşı effektiv müdafiəni təmin edəcək. Bildirilib ki, proqram təminatı yeniləmələri təhlükəsiz və avtomatik olaraq həyata keçirilməlidir ki, ortaya çıxan yeni təhlükəsizlik boşluqları tez bir zamanda aradan qaldırılsın. Avtomobil istehsalçıları üçün ən qısa zamanda təhlükəsizlik yamaqlarını təmin edərək nəqliyyat vasitələrinin davamlı qorunmasını təmin etmək üçün vacib bir məsələ olaraq da bəyanatda yer aldı.

Avtomobil sahiblərinə həmçinin etibarsız üçüncü tərəf proqram təminatını quraşdırmamaq tövsiyə olunub. Çünki xəbərdarlıq edilib ki, belə proqram təminatı avtomobilin təhlükəsizlik sistemlərini zəiflədə və onu kiber təhlükələrə qarşı həssas edə bilər.

İZOLASYON OLMALIDIR

Açıqlamada o da bildirilib ki, ağıllı avtomobillər çoxlu müxtəlif sistemləri ehtiva etdiyi üçün şəbəkə izolyasiyası təhlükəsizliyin təmin edilməsində mühüm rol oynayır. Mümkün kiberhücumlar zamanı bütün avtomobilin zədələnməsinin qarşısını almaq üçün əyləncə sistemləri, naviqasiya və mühərrik idarəetmə sistemləri kimi müxtəlif funksiyaların ayrı şəbəkələrdə işlədilməsi lazım olduğu bildirilir. Bildirilir ki, bu izolyasiya bir sistemin təhlükəsizliyi pozulduğu təqdirdə digər kritik sistemlərin təsirlənməsinin qarşısını alacaq və avtomobilin ümumi təhlükəsizliyini artıracaq.

Çox faktorlu autentifikasiya həmçinin uzaqdan giriş sistemləri və smart avtomobillərin mobil tətbiqləri üçün mühüm təhlükəsizlik tədbiri kimi görünür. Bildirilir ki, bu üsul sadəcə parol istifadə etməkdən kənara çıxacaq və əlavə yoxlama addımları ilə icazəsiz şəxslərin avtomobilə daxil olmasının qarşısını alacaq. Məsələn, mobil cihaz vasitəsilə göndərilən doğrulama kodu və ya biometrik autentifikasiya kimi üsulların təhlükəsizliyi artıracağı bildirilir.