“Yaşıl Mətbəxlər” Skandinaviya Səhnəsində: İsveç və Norveçdə Restoranlar Karbonsuz Qastronomiyaya Keçir

Sahibkartv.az xəbər verir ki, 2025-ci ildə Skandinaviya ölkələri – xüsusilə İsveç və Norveç – qastronomiya sahəsində əhəmiyyətli bir ekoloji dəyişikliklə gündəmə gəlib. Artıq bu ölkələrdə fəaliyyət göstərən yüzlərlə restoran karbon izi olmayan (carbon-neutral) mətbəx modelinə keçid edib. Bu model təkcə qida hazırlama prosesini deyil, bütün təchizat zəncirini əhatə edən dayanıqlı və ekoloji təmiz yanaşmanı təmsil edir.

Bu təşəbbüs “NordGreen Plate” adlı hökumət və özəl sektor əməkdaşlığı çərçivəsində reallaşdırılıb. Layihənin məqsədi istixana qazı emissiyalarını sıfıra endirmək, yerli kənd təsərrüfatını gücləndirmək, və qida tullantılarının minimuma endirilməsi ilə qastronomiyanı daha məsuliyyətli bir sənayeyə çevirməkdir.

Yeni model çərçivəsində:

• Bütün məhsullar 100% yerli təsərrüfatlardan və yaxın regionlardan tədarük olunur.

• Yeməklər bioloji parçalana bilən qablaşdırmalar və ya təkrar istifadəyə yararlı servislərlə təqdim edilir.

• Enerji mənbəyi kimi yalnız bərpa olunan enerji — günəş, külək və hidroenerji istifadə olunur.

• Qida tullantıları isə kompost sistemləri vasitəsilə təkrar emal edilir və ya şəhər bağçılığında gübrə kimi istifadə olunur.

Stokholmda fəaliyyət göstərən və bu modeli ilk tətbiq edən “Grön Bord” adlı restoranın baş aşpazı Helga Andersson bildirir:
"Mətbəximizdə yandırma yoxdur, qaz yoxdur. Hər şey induksiya, buxar və fermentasiya texnologiyaları ilə həyata keçirilir. Biz yalnız dadlı yeməklər deyil, eyni zamanda ətraf mühitə zərər verməyən yemək təqdim edirik."

Bu konseptin maraqlı tərəfi isə onun istər yüksək səviyyəli restoranlarda, istərsə də gündəlik fəaliyyət göstərən kafe və büfelərdə uğurla tətbiq olunmasıdır. Restoran sahiblərinin fikrincə, bu model həm xərcləri optimallaşdırır, həm də müştəri marağını artırır. Sosioloji sorğular göstərir ki, Norveçdə müştərilərin 62%-i yalnız ekoloji təmiz restoranlara üstünlük verir.

Bu təşəbbüs eyni zamanda gənc sahibkarlar üçün də geniş imkanlar yaradıb. Yerli kənd təsərrüfatı ilə sıx əməkdaşlıq edən kiçik restoranlar, “yaşıl sertifikat” aldıqları halda hökumətdən vergi güzəştləri və dövlət sifarişləri qazanır. Bu da yaşıl sahibkarlığın Skandinaviya modelini bütün Avropa üçün nümunəyə çevirib.

Ekoloji ekspertlərin fikrincə, bu yanaşma sadəcə restoranlar üçün deyil, ümumiyyətlə qida sənayesinin gələcəyi üçün mütləq zəruri transformasiyadır. Dayanıqlı restoran modelləri sayəsində həm təbiət qorunur, həm də müştəri ilə dəyər əsaslı münasibət qurulur.

Sahibkarlıq artıq yalnız gəlir deyil, həm də məsuliyyət deməkdir — və Skandinaviya bu məsuliyyətin başında gedir.