ABŞ-da Elektrik Avtomobilləri Üçün İnnovativ Akkumulyator Texnologiyası
21:49 / 23-11-2024
Fransada Müasir Tullantı İdarəetmə Startapı İcra Olunur
21:18 / 23-11-2024
Almaniyada Robot İdarəetməsi ilə Anbar Logistikası
20:45 / 23-11-2024
Kanadada İqlim Dəyişikliyinə Qarşı Davamlı Kənd Təsərrüfatı Layihəsi
20:23 / 23-11-2024
İtaliyada Turizm Texnologiyalarında Yeni Yanaşma
19:42 / 23-11-2024
Yaponiyada Enerji Səmərəliliyi Üzrə Yeni Yeniliklər
19:16 / 23-11-2024
Hindistanda Dron Texnologiyaları ilə Çatdırılma Xidmətləri
18:52 / 23-11-2024
İsveçdə Bioyanacaq İstehsalı Üzrə Layihələr Böyüyür
18:18 / 23-11-2024
Norveçdə Elektrik Gəmilərinin İstismarı
17:21 / 23-11-2024
Hollandiyada Ağıllı Suvarma Sistemləri
16:46 / 23-11-2024
Ağciyəriniz pambıq kimi yumşalacaq, öskürəyiniz dayanacaq
16:00 / 23-11-2024
Bazar gününün havası açıqlandı
15:30 / 23-11-2024
Paşinyan: Bakıya qarşı iddiadan da əl çəkəcəyik
14:16 / 23-11-2024
Türkiyədən İraqa xəbərdarlıq: İraq türkmənlərinin yanındayıq
13:19 / 23-11-2024
Azərbaycanda zəlzələ olub
13:10 / 23-11-2024
70 kq qızılla tutulan azərbaycanlı diplomat deyilmiş
12:55 / 23-11-2024
Daha bir ölkə Netanyahunu həbs edəcək
12:50 / 23-11-2024
Paşinyan: Bakının tələbəni yerinə yetirməsək dövlətçiliyimiz məhv olacaq
12:43 / 23-11-2024
COP29 iştirakçıları üçün PULSUZ ictimai nəqliyyat xidməti başa çatır
11:20 / 23-11-2024
Paşinyan saqqalını qırxmasının səbəbini açıqladı: Qızımın istəyidir
11:14 / 23-11-2024
Dollar almaq istəyənlərin NƏZƏRİNƏ
10:18 / 23-11-2024
Paşinyan Poqosyana yüksək vəzifə verdi
10:04 / 23-11-2024
Bakıda COP zolaqları ləğv olunur
09:57 / 23-11-2024
Almaniyada gizli MÜHARİBƏ PLANI - Rusiyaya qarşı ŞOK TƏHDİD
09:52 / 23-11-2024
Qorxunc ZƏLZƏLƏ ilə bağlı XƏBƏRDARLIQ! - "7-7.5 bal arası..."
09:39 / 23-11-2024
Rusiyada yaşayan azərbaycanlıların nəzərinə: Bu gün son gündür
09:21 / 23-11-2024
ABŞ-da Elektrik Avtomobilləri Üçün Yeni Akkumulyator Texnologiyası
22:14 / 22-11-2024
Avropada İlk Ağıllı Şəhərlər Konfransı Keçirildi
21:43 / 22-11-2024
Alimlər Türkiyədə qeyri-adi geoloji proses aşkar etdi - Nə baş verir?
Alimlər dağların təkcə litosfer plitələrinin toqquşmasından sonra yarana bilməyəcəyini "gördülər”.
Alimlər planetdə kifayət qədər qəribə bir proses aşkar ediblər ki, bu proses zamanı yer qabığı ortada, böyüyən dağ silsilələrinin altında yerləşən təbəqəyə "damlaya" bilər. "Litosfer damcısı" And dağlarının altında, Mərkəzi Asiyada, Kanadanın qərb sahillərində, həmçinin ABŞ-da, Sakit okeanın şimal-qərbində baş verir. Bundan əlavə, geoloqlar Türkiyənin Anadolu yaylasında da oxşar prosesin baş verdiyini aşkar ediblər.
Qaynarinfo xəbər verir ki, əldə edilən məlumatların Venera və ya Mars kimi planetlərdə dağların və hövzələrin necə qurulduğuna aydınlıq gətirə bilər, burada Yerdəki kimi relyef formaları yaratmaq üçün bir-birinə çırpılan heç bir hərəkətli tektonik plitə yoxdur.
"Bu, tektonikanın plitələrin olmadığı planetlərdə necə işləyə biləcəyini anlamaqdan ibarətdir" deyən Toronto Universitetinin tektonofizika üzrə doktorantı, tədqiqat müəllifi A. Julia Andersenin fikrincə, Yer Günəş sistemində bizə məlum olan lövhələrə malik yeganə planetdir, baxmayaraq ki, digər planetlər də düz deyil.
Tədqiqatçılar deyirlər ki, vulkan püskürmələri bu planetlərin səthinə lava tökə bilər. Lakin yer qabığından və nisbətən kövrək üst mantiyadan ibarət litosfer xüsusilə qalınlaşdıqda relyef formaları da yarana bilər.
Dağlar aşağı litosferdə böyük təzyiq yaradır və yüksək zirvələrin altında yüksək təzyiq zonalarında yeni minerallaşma baş verə bilər. Bu minerallardan bəziləri "aşağı səviyyəli" mantiyadan daha sıxdır:
"İstənilən fiziki sistemdə, daha yüksək sıxlığa malik bir material daha aşağı sıxlığa malik bir materialın üstündə olarsa, batır və ya damlayır".
Tədqiqatda iştirak etməyən Ceorcia Tex geofiziki Mitçel Makmillanın sözlərinə görə, bu fikir mübahisəli olaraq qalır. O, böyük ehtimalla Yer kürəsində "litosfer damlaması"nın baş verdiyinə inansa da, onun sözlərinə görə, bu prosesin əlamətlərini ayırmaq çətin ola bilər.
Onlardan biri odur ki, "litosfer damcısı" yer qabığını qırışmış silsilələr və dərələrə çəkərək kiçik dağlar əmələ gətirə bilər. Ancaq Türkiyədə belə "gizli damcı əmələ gəlməsi" əlamətləri yox idi. Əvvəlki tədqiqatlar göstərib ki, böyük Anadolu yaylasının altındakı yer qabığından keçən seysmik dalğalar orta hesabla daha sürətli yayılır və bu da bu bölgələrdə sıxlıq və temperatur fərqlərini göstərir.
Səthdə qəribə bir şeyin baş verdiyini göstərən yeganə əlamət, yaylanın cənub hissəsində təxminən 4,196 kvadrat kilometr sahəsi olan qeyri-müəyyən şəkildə müəyyən edilmiş dairəvi çökəklik olan Konya hövzəsi idi.
Andersen və onun komandası hövzənin topoqrafiyasının geofiziki analizini aparıb və bu böyük çökəkliyin əmələ gəlməsini simulyasiya etmək üçün laboratoriya skamyasında təcrübə qurublar. Onlar orta mantiyanı təmsil etmək üçün qalın, yapışqan polimerdən, daha sərt üst mantiya üçün isə gil və polimer qarışığından istifadə etdilər, sonra hər şeyi silikon və keramika qabığı ilə örtdülər. Onlar tək qalanda gil-polimer təbəqəsi süni mantiyaya "damlamağa” başlayıb. Maraqlıdır ki, yuxarıdakı "qabıq" pozulmayıb. Daha sonra səthi ləkəsiz qoyan ikinci damcılama prosesi başlayıb. Əsl Konya hövzəsinin təhlili göstərir ki, eyni şey orada da baş verir.
"Nature Communications" jurnalında dərc olunan araşdırma, oxşar prosesin dünyanın bir çox dağ silsiləsi ətrafında baş verə biləcəyini göstərir.
Bölməyə aid digər xəbərlər
Alimlər dağların təkcə litosfer plitələrinin toqquşmasından sonra yarana bilməyəcəyini "gördülər”.
Alimlər planetdə kifayət qədər qəribə bir proses aşkar ediblər ki, bu proses zamanı yer qabığı ortada, böyüyən dağ silsilələrinin altında yerləşən təbəqəyə "damlaya" bilər. "Litosfer damcısı" And dağlarının altında, Mərkəzi Asiyada, Kanadanın qərb sahillərində, həmçinin ABŞ-da, Sakit okeanın şimal-qərbində baş verir. Bundan əlavə, geoloqlar Türkiyənin Anadolu yaylasında da oxşar prosesin baş verdiyini aşkar ediblər.
Qaynarinfo xəbər verir ki, əldə edilən məlumatların Venera və ya Mars kimi planetlərdə dağların və hövzələrin necə qurulduğuna aydınlıq gətirə bilər, burada Yerdəki kimi relyef formaları yaratmaq üçün bir-birinə çırpılan heç bir hərəkətli tektonik plitə yoxdur.
"Bu, tektonikanın plitələrin olmadığı planetlərdə necə işləyə biləcəyini anlamaqdan ibarətdir" deyən Toronto Universitetinin tektonofizika üzrə doktorantı, tədqiqat müəllifi A. Julia Andersenin fikrincə, Yer Günəş sistemində bizə məlum olan lövhələrə malik yeganə planetdir, baxmayaraq ki, digər planetlər də düz deyil.
Tədqiqatçılar deyirlər ki, vulkan püskürmələri bu planetlərin səthinə lava tökə bilər. Lakin yer qabığından və nisbətən kövrək üst mantiyadan ibarət litosfer xüsusilə qalınlaşdıqda relyef formaları da yarana bilər.
Dağlar aşağı litosferdə böyük təzyiq yaradır və yüksək zirvələrin altında yüksək təzyiq zonalarında yeni minerallaşma baş verə bilər. Bu minerallardan bəziləri "aşağı səviyyəli" mantiyadan daha sıxdır:
"İstənilən fiziki sistemdə, daha yüksək sıxlığa malik bir material daha aşağı sıxlığa malik bir materialın üstündə olarsa, batır və ya damlayır".
Tədqiqatda iştirak etməyən Ceorcia Tex geofiziki Mitçel Makmillanın sözlərinə görə, bu fikir mübahisəli olaraq qalır. O, böyük ehtimalla Yer kürəsində "litosfer damlaması"nın baş verdiyinə inansa da, onun sözlərinə görə, bu prosesin əlamətlərini ayırmaq çətin ola bilər.
Onlardan biri odur ki, "litosfer damcısı" yer qabığını qırışmış silsilələr və dərələrə çəkərək kiçik dağlar əmələ gətirə bilər. Ancaq Türkiyədə belə "gizli damcı əmələ gəlməsi" əlamətləri yox idi. Əvvəlki tədqiqatlar göstərib ki, böyük Anadolu yaylasının altındakı yer qabığından keçən seysmik dalğalar orta hesabla daha sürətli yayılır və bu da bu bölgələrdə sıxlıq və temperatur fərqlərini göstərir.
Səthdə qəribə bir şeyin baş verdiyini göstərən yeganə əlamət, yaylanın cənub hissəsində təxminən 4,196 kvadrat kilometr sahəsi olan qeyri-müəyyən şəkildə müəyyən edilmiş dairəvi çökəklik olan Konya hövzəsi idi.
Andersen və onun komandası hövzənin topoqrafiyasının geofiziki analizini aparıb və bu böyük çökəkliyin əmələ gəlməsini simulyasiya etmək üçün laboratoriya skamyasında təcrübə qurublar. Onlar orta mantiyanı təmsil etmək üçün qalın, yapışqan polimerdən, daha sərt üst mantiya üçün isə gil və polimer qarışığından istifadə etdilər, sonra hər şeyi silikon və keramika qabığı ilə örtdülər. Onlar tək qalanda gil-polimer təbəqəsi süni mantiyaya "damlamağa” başlayıb. Maraqlıdır ki, yuxarıdakı "qabıq" pozulmayıb. Daha sonra səthi ləkəsiz qoyan ikinci damcılama prosesi başlayıb. Əsl Konya hövzəsinin təhlili göstərir ki, eyni şey orada da baş verir.
"Nature Communications" jurnalında dərc olunan araşdırma, oxşar prosesin dünyanın bir çox dağ silsiləsi ətrafında baş verə biləcəyini göstərir.
Tarix: 11-10-2024, 10:00 Oxunub: 21
Bölməyə aid digər xəbərlər
9-09-2024, 17:54
Xaricdə Yaşayan Azərbaycanlı Alimlərin Forumunun ilk günü başa çatıb
13-08-2024, 18:03
Donald Tramp İlon Maska danışdı: Onun əsas mesajları nələr idi?
9-07-2024, 11:56
Bu planet "çürük yumurta kimi" iyi gəlir
5-07-2024, 17:38
Prezident Ərdoğan Qazaxıstandan qayıtdıqdan sonra danışdı: Putinlə Əsədi dəvət edə bilərik
19-06-2024, 13:02
Sualtı siqnalların qeydə alınması itkin Malayziya təyyarəsinin yerini göstərə bilər
11-06-2024, 13:19
Bu il FED-dən ən çox 2 ixtisar gözlənilir
11-10-2023, 10:30
"Skripkanı çalan Fransadır" - PREZİDENT QARABAĞDAKI VƏZİYYƏT BARƏDƏ GENİŞ MƏLUMAT VERDİ
5-03-2023, 08:00
"Bu yaxınlarda Azərbaycan-Özbəkistan İnvestisiya Fondu və Azərbaycan-Qırğız İnkişaf Fondu yaradılmışdır"
3-02-2023, 17:16
Cənub Qaz Dəhlizi Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin 9-cu, Yaşıl Enerji Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin 1-ci iclaslarının açılışı olub
25-05-2022, 20:38
Əhali aldığı mənzilə görə ödədiyi ƏDV-nin 30%-ni geri ala biləcək
31-01-2022, 10:52
Azərbaycanda təhsil seqreqasiyası: Həkimləri birinci və ikinci dərəcəliyə ayıran qərarlar - ARAŞDIRMA + FOTO
27-04-2021, 14:25
“Ağıllı kənd”in təməli qoyuldu, 200 fərdi ev tikiləcək
8-02-2021, 11:34
“Finance Group”: “Sizin problemlərinizi biz həll edə bilərik”
29-12-2020, 14:29
Bir qrup hərbçimiz “Şuşanın azad olunmasına görə” medalı ilə təltif edildi - SƏRƏNCAM
24-07-2020, 09:42
İlham Əliyevin yanında su təsərrüfatının vəziyyətinə həsr olunmuş müşavirə keçirildi - YENİLƏNİB + FOTO/VİDEO
