İranda iyunun 28-də keçiriləcək seçkilərdə xalqın iştirak nisbətinin seçkinin taleyini müəyyən edəcəyi proqnozlaşdırılsa da, son illərdə seçkilərdə iştirak nisbəti 40 faiz civarında qalıb. Bunun ən mühüm səbəblərindən biri də namizədlərə Konstitusiyanı Müdafiə Şurası tərəfindən veto qoyula bilməsidir. Xomeyni ölkəyə nəzarəti ələ keçirdikdən sonra keçirilən bütün prezident seçkilərinin qalibləri və iştirak nisbətləri... 

İranda son illərdə seçkilərdə iştirak nisbətlərinə baxdıqda azalma olduğunu görürük.

Bu vəziyyət ölkədəki sosial-iqtisadi problemlərlə yanaşı, ictimaiyyətin əhəmiyyətli bir hissəsinin dəstəklədiyi bəzi önəmli adların seçkilərə buraxılmaması ilə bağlı Konstitusiya Keşikçiləri Şurasına qarşı boykot çağırışlarından irəli gəlir.

AA müxbiri İranda 1979-cu ildəki inqilabdan sonra seçkilərdə iştirak nisbətlərini tərtib edib, burada əhalinin səsverməyə marağı son illərdə azalıb.

İlk seçki 1980-ci ildə olub, seçicilərin 67,4 faizi iştirak edib.

İranda 1979-cu ildə inqilabdan sonra ilk prezident seçkiləri 1980-ci il yanvarın 25-də keçirilib. Ölkənin ilk prezidenti Ebulhasan Benisadr-ın qalib gəldiyi və təxminən 14 milyon seçicinin səs verdiyi seçkilərdə iştirak nisbəti 67,4 faiz olub.

İyunun 21-də parlament tərəfindən Benisadrın impiçmentindən və daha sonra lider Ayətullah Ruhullah Xomeyni tərəfindən iyunun 22-də istefaya göndərilməsindən sonra prezident seçkiləri təxirə salındı və 24 iyul 1981-ci ildə keçirildi. Keçmiş baş nazir Məhəmməd Əli Recai seçkidə qalib gəlsə də, iştirak nisbəti yüzdə 64,2 olub.

Prezident Recai terror hücumunda öldürüldükdən sonra yeni seçkilər keçirilib

Həmin il prezident Recai terror hücumunda öldürüldükdən sonra 2 oktyabr 1981-ci ildə yenidən prezident seçkiləri keçirildi. Əli Xamenei səsvermədə 74,2 faiz iştirakla qalib gəlib.

Daha sonra, 16 avqust 1985-ci ildə keçirilən seçkilərdə Konstitusiya Keşikçiləri Şurası bəzi adlara, xüsusən də keçmiş baş nazir və demokratiya tərəfdarı “Nehzet-i Azadi-yi İran” (İran Azadlıq Hərəkatı Partiyası) baş katibinə namizədliyə icazə verdi. Namizədlik üçün müraciət edən Mehdi Bazarqan, tabe olmaqdan imtina etdiyi üçün boykot çağırışlarının kölgəsi altında qəbul edilib.

1979-cu ildə inqilabın lideri Ayətullah Ruhullah Xomeyniyə inqilabı həyata keçirmək və ölkədə teokratiyanın hökmranlığını təmin etmək üçün yaradılan İslam Respublikası Partiyasının üç qurucusu Əli Xamenei, Mahmud Kaşani və Esedullah Esgeroladi seçkilərdə iştirak edib. Ölkənin hazırkı lideri Ayətullah Xamenei səslərin 85 faizini qazanıb.

Ölkədə 26 milyon seçicidən 14 milyonunun səs verdiyi seçkidə iştirak nisbəti boykot çağırışları səbəbindən 54,8 faiz olaraq qalıb.

1989-cu il iyulun 28-də İranda keçirilən üçüncü prezident seçkilərində Konstitusiya Keşikçiləri Şurası İran Azadlıq Hərəkatının dəstəklədiyi namizəd İbrahim Yəzdiyə veto qoyub.

İnqilabın qurucularından olan Əli Əkbər Haşimi Rəfsəncani və müstəqil namizəd Abbas Şeybaninin 94 faiz səslə rəqabət apardığı seçkidə Rəfsəncani qalib gəlib.

Bu seçkidə xalqın iştirak nisbəti 54,6 faiz olub.

Rəfsəncaninin mühafizəkar siyasətçi Əhməd Tevekkuliyə qarşı 64 faiz səslə ikinci dəfə prezident seçildiyi 1993-cü il iyunun 11-də keçirilən prezident seçkilərində fəallıq 50,6 faizə düşüb.

1997-ci il mayın 23-də İranda keçirilən prezident seçkiləri islahatçı din xadimi Məhəmməd Hatəminin sürpriz qələbəsi ilə nəticələndi. Seçki o vaxta qədər ölkədə ən yüksək iştirakla prezident seçkiləri kimi qeydə alınıb.

Hatəminin seçkinin favoriti olaraq görülən mühafizəkar namizəd Əli Ekber Natık Nuriyə qalib gəldiyi seçkidə 36 milyon 466 min qeydə alınmış seçicidən 29 milyon 67 mini səs verdi və iştirak nisbəti 79,9-a çatdı. ilk dəfə faiz.

Hatəminin ikinci müddətə seçildiyi 2001-ci il iyunun 8-də keçirilən seçkilərdə iştirak nisbəti 66,7 faizə düşüb.

2005-ci il iyunun 17-də keçirilən prezident seçkilərinin birinci turunda Mahmud Əhmədinejadın ikinci turda Rəfsəncaniyə qalib gəldiyi seçkilərdə iştirak nisbəti 66,6 faiz olduğu halda, ikinci turda bu rəqəm 59,8 faizə enib.

Ən yüksək iştirak nisbəti Əhmədinejad və Yaşıl Hərəkat yəhudiləri arasındakı rəqabətdə olub

2009-cu il iyunun 12-də ölkədə keçirilən və etirazlara görə çoxlu sayda insanın həyatını itirdiyi etirazlarla davam edən prezident seçkiləri ölkə tarixində ən yüksək iştirak nisbətinə malik seçkilər olub.

Seçki öncəsi dövlət televiziyasında keçirilən debatlar, namizədlərin təşviqat prosesi və ictimaiyyətin həyəcanı ilə gərgin rəqabət şəraitində keçən seçkidə Əhmədinejad 63 faiz səslə rəqibi, keçmiş baş nazir Mirhüseyn Musəviyə qalib gəlib. Seçkidə 46 milyon 199 min seçicidən 39 milyon 371 mini səs verərkən, iştirak nisbəti yüzdə 85,2 olaraq qeyd edildi.