Rəqəmsal dünyada şəxsi məlumatların qorunması, günümüzdə həm fərdi, həm də cəmiyyət səviyyəsində böyük əhəmiyyət kəsb edir. Sahibkartv.az xəbər verir ki, İnternetin geniş yayılması ilə yanaşı, istifadəçilərin rəqəmsal kimliklərinin və məlumatlarının qorunması, artan kibertəhlükələr və məlumat sızıntıları ilə daha çətinləşmişdir. Buna görə, rəqəmsal təhlükəsizlik və kimlik qorunması məsələləri, müxtəlif texnoloji və hüquqi tədbirlərlə həll edilməyə çalışılır.

1. Rəqəmsal İdentifikasiya və Biometrik Məlumatlar: Rəqəmsal identifikasiya və biometrik məlumatlar, şəxsi məlumatların qorunmasında mühüm rol oynayır. Biometrik məlumatlar (barmaq izi, üz tanıma, səs tanıma və s.) istifadəçiləri unikal bir şəkildə təsdiqləyir və bu, onların kimliklərinin rəqəmsal dünyada təhlükəsizliyini təmin edir. Bu texnologiyalar, fiziki identifikasiya üsullarından daha etibarlı sayılır, çünki biometrik məlumatlar digər insanlar tərəfindən təkrarlana bilməz. Bununla belə, biometrik məlumatların saxlanması və paylaşılması ilə bağlı hüquqi və etik məsələlər də müzakirə olunur.
2. Şifrələmə Texnologiyaları: Şifrələmə, məlumatların qorunmasında əsas üsullardan biridir. İnternet üzərindən göndərilən məlumatlar şifrələnərək yalnız müvafiq şəxslər tərəfindən oxuna bilər. Bu texnologiya, istifadəçilərin məlumatlarının oğurlanmasının və ya izinsiz əldə edilməsinin qarşısını alır. E-poçtlar, onlayn bankçılıq əməliyyatları və sosial media mübadiləsi kimi sahələrdə şifrələmə daha da vacibdir. İstifadəçilərin məlumatlarını qorumaq üçün son istifadəçi cihazlarından başlayaraq server səviyyəsində də şifrələmə tətbiq olunur.
3. Rəqəmsal Təhlükəsizlik Qanunları və Hüquqi Çərçivələr: Dünyanın bir çox ölkəsi, istifadəçi məlumatlarını qorumaq və onların rəqəmsal kimliklərini təmin etmək məqsədilə müxtəlif qanunlar qəbul edir. Məsələn, Avropa İttifaqı tərəfindən qəbul edilmiş Ümumi Məlumat Qorunması Qanunu (GDPR), fərdi məlumatların necə toplanmalı, saxlanmalı və işlənməli olduğu barədə sərt qaydalar müəyyən edir. Bu qanunlar, istifadəçilərin məlumatlarına nəzarəti və hüquqlarını gücləndirərək onların qorunmasını təmin edir. Digər ölkələr də oxşar qanunlar qəbul etməyə çalışır və beynəlxalq səviyyədə məlumat qorunması ilə bağlı standartlar artır.
4. Elektron Ticarət və Sosial Media: Elektron ticarət və sosial media platformaları, istifadəçilərin şəxsi məlumatlarının toplanması və istifadəsi baxımından böyük risklər daşıyır. Bu platformalar, istifadəçilərin davranışlarını izləyir və buna əsasən fərdi reklamlar təqdim edir, lakin bu məlumatların yanlış məqsədlərlə istifadə edilməsi və ya ələ keçirilməsi təhlükəsi var. Son illərdə sosial media üzərindən məlumat oğurluğu və şəxsiyyətin oğurlanması halları artmışdır. İstifadəçilərin şifrələrinin gücləndirilməsi, iki faktorlu identifikasiya (2FA) sistemləri və məlumatların minimal səviyyədə paylaşılması kimi tədbirlər, bu riskləri azaltmağa kömək edir.
5. Hüquqi Çərçivələrin İnkişafı və İnternet Təhlükəsizliyi: İnternet təhlükəsizliyi sahəsində hüquqi çərçivənin inkişafı çox vacibdir. Dövlətlər və beynəlxalq təşkilatlar, internetdə məlumat təhlükəsizliyinin təmin edilməsi üçün daha sərt qaydalar və hüquqi məsuliyyətlər tətbiq etməyə çalışır. Bununla yanaşı, rəqəmsal hüquqlar, xüsusilə şəxsi məlumatların qorunması, internetin açıq və sərbəst istifadəsi ilə balanslaşdırılmalıdır. Hüquqi çərçivə, istifadəçiləri məlumat oğurluğu, kiberhücumlardan və digər rəqəmsal təhdidlərdən qorumaq üçün zəruri vasitələr təqdim edir.
6. İnformasiya Təhlükəsizliyi və Təhlükəsizlik Protokolları: Şəbəkə təhlükəsizliyi və informasiya təhlükəsizliyi sahəsində yeni protokollar inkişaf etdirilir. VPN (Virtual Private Network) və SSL (Secure Sockets Layer) protokolları kimi alətlər, istifadəçilərin internetdə daha təhlükəsiz bir şəkildə fəaliyyət göstərməsini təmin edir. Bu protokollar, məlumatların şifrələnməsini və şəbəkə üzərindəki təhlükələrin qarşısını almağa kömək edir. Eyni zamanda, şəbəkə təhlükəsizliyinə nəzarət edən və istifadəçiləri təhdidlərdən qoruyan alətlər də mövcuddur.
7. İstifadəçi Təhlükəsizlik Maarifi: Rəqəmsal dünyada istifadəçilərin təhlükəsizlik mövzusunda maariflənməsi çox önəmlidir. Şəxsi məlumatların qorunması ilə bağlı istifadəçilərin məlumatlı olmaması, onların məlumatlarını təhlükəyə atır. İstifadəçilər, güclü şifrələr seçmə, iki faktorlu identifikasiya istifadəsi, şübhəli elektron məktublara cavab verməmə və şəbəkə təhlükəsizliyi barədə məlumat sahibi olmalıdırlar. Təhlükəsizliklə bağlı maarifləndirmə kampaniyaları, rəqəmsal təhlükəsizliyin təməl prinsiplərini geniş auditoriyaya çatdırmağa kömək edir.
8. Gələcəkdə Rəqəmsal Kimliklər və Məlumatların Qorunması: Gələcəkdə rəqəmsal kimliklərin daha da gücləndirilməsi və məlumat qorunmasının təkmilləşdirilməsi gözlənilir. Blokçeyn texnologiyası, məlumatların şifrlənməsi və istifadəçilərin şəxsi məlumatlarına tam nəzarət etməsi üçün potensial bir vasitə kimi önə çıxır. Həmçinin, süni intellekt və maşın öyrənməsi texnologiyalarının tətbiqi, kiberhücumları önləmək və məlumatların təhlükəsizliyini təmin etmək üçün yeni yollar təklif edir.