Day, Month 00, Year
00: 00: 00 AM
Xəbər lenti
Evdən çıxmasanız, yaxşıdır! - Hava daha da pisləşəcək

13:48 / 21-02-2025

Azərbaycanda yeni qurum yaradıldı

13:43 / 21-02-2025

Bu gün avtobuslar saat 21:30-dək işləyəcək

13:09 / 21-02-2025

Lerikdə İrandan gətirilən 10 kq narkotik aşkarlandı

12:48 / 21-02-2025

AYNA: Avtobusların hərəkətində gecikmələr var

12:33 / 21-02-2025

Pezeşkiandan Trampa Azərbaycanca mesaj: “Tülkü kölgəsində yatma...”

12:21 / 21-02-2025

Yol polisi hava şəraiti ilə bağlı piyadalara müraciət edib

12:04 / 21-02-2025

Azərbaycan Prezidenti Hulusi Akarı qəbul edib

11:59 / 21-02-2025

Hazırda respublikanın avtomobil yollarında vəziyyət necədir?

10:42 / 21-02-2025

Qarlı hava şəraiti ilə bağlı məktəblərə və valideynlərə ÇAĞIRIŞ - Rəsmi

10:36 / 21-02-2025

Xəzər dənizində zəlzələ oldu

09:51 / 21-02-2025

Buza görə bağlanan yol açıldı

09:42 / 21-02-2025

20 ölkə Trampa qarşı çıxdı: Ukraynaya dəstək - Makron

09:33 / 21-02-2025

Ukraynaya silah satışını dayandırdılar

09:28 / 21-02-2025

Xamenei Qətər əmirini "iynələdi": Yerinizdə olsaydıq...

09:23 / 21-02-2025

Arif Babayev "Heydər Əliyevin 100 illiyi" yubiley medalı ilə təltif olunub

09:11 / 21-02-2025

Ukrayna ilə bağlı qadağa - bəyannamə hazırladılar

09:00 / 21-02-2025

Qlobal Ət Bazarında Bitki Əsaslı Alternativlər Artır

22:16 / 20-02-2025

Supermarketlərdə “Ağıllı Rəflər” Dönəmi Başlayır

21:47 / 20-02-2025

Sahibkarlıqda Robot Kuryerlər Yeni Dövr Açır

21:30 / 20-02-2025

Bostançılıqda Avtonom Robotlar İstifadə Edilir

21:22 / 20-02-2025

Çayçılıqda İqlim Dəyişikliyinə Qarşı Yeni Sortlar Yaradılır

20:49 / 20-02-2025

Dünyada Yeni Biosensorlar Xəstəliklərin Erkən Diaqnostikasını Asanlaşdırır

20:30 / 20-02-2025

Kənd Təsərrüfatında Torpaq Analizi üçün Dronlardan İstifadə Artır

20:19 / 20-02-2025

Fındıq Bağlarında Aqrobotlardan İstifadə Artır

20:00 / 20-02-2025

Dünyada İlk Şəhər Tipli Dəniz Fermerliyi Layihəsi Başladı

19:41 / 20-02-2025

Yerli Sahibkarlar Üçün Ağıllı Kənd Layihələri Başlayır

19:30 / 20-02-2025

Kənd Təsərrüfatında Mikrobiom Texnologiyası İnqilab Yaradır

19:23 / 20-02-2025

Market Şəbəkələrində “İsrafı Azaldan” Yeni Konsepsiyalar Yaradılır

18:51 / 20-02-2025

Fındıq Yağı və Fındıq Südü Yeni Trendlərdən Birinə Çevrilir

18:30 / 20-02-2025

Kənd Təsərrüfatında Nanotexnologiya Yeni Dövrə Başlayır

18:22 / 20-02-2025

Qlobal Bal İstehsalı Rəqəmsallaşır

17:45 / 20-02-2025

Balıq istehlakı zamanı yarana biləcək təhlükələr

Diqqət! Sizdə gizli mətnin baxışı üçün hüquq yoxdur.
Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi İnstitutunun Elmi-tədqiqat və risklərin qiymətləndirilməsi departamentinin Heyvan sağlamlığı şöbəsinin mütəxəssisləri Q. Cəlladov, R. Səfərova, F. Əlizadə, K. Əliyeva "Balıq istehlakı zamanı yarana biləcək təhlükələr" adlı məqalə hazırlayıb.
Sahibkartv.azhəmin məqaləni təqdim edir:
Qida rasionunun zənginləşdirilməsində balıq və balıq məhsullarının əhəmiyyəti çox böyükdür. Soyuqqanlı heyvan növünə aid olmasına baxmayaraq, balıq əti kimyəvi tərkibinə görə istiqanlı cavan heyvan ətinə çox yaxındır. Balıq ətinin tərkibi zülallar, yağlar, mineral maddələr, vitaminlər, fermentlər və digər bioloji aktiv maddələrlə olduqca zəngindir. Tərkibində mioqlobin olmadığından əksər balıq növlərinin əti ağ rəngə çalır.
Tərkibcə heyvan ətindəki zülallara bənzərliyinə baxmayaraq, balıq ətindəki bu birləşmə əsasən qlobulyar quruluşa malik sadə zülallardan təşkil olunub və tamdəyərlidir. Belə ki, onların tərkibi insan orqanizmi üçün vacib olan əvəzolunmaz aminturşularla zəngindir. Bu bioloji dəyərinə görə balıq zülalları orqanizm tərəfindən daha yaxşı mənimsənilir və diyetikdir.
Bütün balıqların yağı qiymətli komponentlərlə, o cümlədən doymamış iri molekullu yağ turşuları ilə (linol, linolen, olein, araxidon və s.) zəngindir. Maye halında olan yağlar spesifik qoxu və dada malikdir.
Karbohidratların miqdarı balıq ətinin tərkibində nisbətən çoxdur. Geniş yayılanı isə heyvan nişastası – qlikogendir. Balıq əzələsində qlikogenin hidroliz məhsulları olan qlükoza, piroüzüm turşusu və süd turşusuna da rast gəlmək mümkündür. Bu maddələrin balıq məhsullarının keyfiyyətinə, o cümlədən dadına və qoxusuna təsiri böyükdür.
Balıq ətinin yüksək qida dəyərinə malik olmasının digər səbəbi tərkibinin bir sıra aztapılan qida maddələri ilə zəngin olmasıdır. Balıqda olan A, D, E vitaminlərinin, Zn, Se, Mo, J mikroelementlərinin və digər mineralların (Ca, P, Fe və s.) orqanizmdə rolu olduqca böyükdür. Uşaqlarda raxit xəstəliyi və anemiyalar zamanı balıq yağının müalicə vasitəsi kimi istifadəsi xalq təbabətində çoxdan məlumdur. Bu onun tərkibində asan mənimsənilən D vitamini, kalsium və dəmir elementlərinin olması ilə əlaqədardır. Tibbi balıq yağı əsasən yağlı balıq növlərinin (treska, akula və s.) qaraciyərindən əldə olunur. Sterilizasiya zamanı termiki təsirə məruz qalmasına baxmayaraq, balıq konservlərinin tərkibində də çox miqdarda D vitamini var.
Faydalı xüsusiyyətlərinə baxmayaraq, balıq və balıq məhsulları insan sağlamlığı üçün təhlükə mənbəyi ola bilər. Bu, həmin məhsulların sanitar göstəriciləri pozulduqda baş verir. Odur ki, balıq məhsullarının mikroorqanizmlərin inkişafı üçün əlverişli mühit olması nəzərə alınmalıdır. Hətta normal halda balıqların dəri örtüyündə, eləcə də qəlsəmə və bağırsağında çeşidli mikroorqanizm koloniyalarına rast gəlmək olar. Yetişdiyi mühitin sanitar vəziyyətindən asılı olaraq balıqların səthindəki selik qatında mikrokokklara, sarsinlərə, sporəmələgətirən və sporəmələgətirməyən basillərə, hətta Proteus Vulgaris, Pseudomonas aeruginosa, Pseudomonas fluorescens kimi təhlükəli bakteriya növlərinə rast gəlinir. Qeyd edək ki, balıqların qidalanması zamanı onların həzm traktına düşən mikroorqanizmlər nəinki tələf olmur, əksinə orada artıb çoxalırlar. Bu sırada xarici mühitin mənfi temperaturuna dözümlü olan bağırsaq çöplərinin şərti patogen və patogen ştammları geniş yer tutur. Balıqların bağırsağında anaerob toksigen mikroorqanizmlərə də rast gəlmək mümkündür. Bu baxımdan balıq və balıq məhsulları botulizm xəstəliyinin təhlükəlimənbəyi hesab olunur. Botulizm xəstəliyinin törədicisi olan Clostridium botulinium bakteriyalarına bir çox balıqların, xüsusilə də nərə və forel balığının bağırsağında tez-tez təsadüf edilir.
Qeyd etmək lazımdır ki, sanitar-gigiyenik tələblərə cavab verən şəraitdə yetişdirilən balıqların əti istiqanlı heyvanların əti kimi steril olur. Diri balıqlarda orqanizmin dəri örtüyü, qəlsəmə örtüyü və həzm traktı yolu mikroorqanizmlərin qana və əzələ toxumasına, eləcə də daxili orqanlara nüfuz etməsini əngəlləyən xüsusi hüceyrə qatı ilə mühafizə olunur. Balıq öldükdən sonra həmin “baryer” funksiyası itirildiyindən mikroorqanizmlər orqan və toxumalara sirayət edərək artıb çoxalırlar. Botulizm törədicisinin əzələ toxumasına bağırsaqdan və balıq gövdəsində yaranan zədələr vasitəsilə daxil olması təhlükəli botulotoksin sintezi ilə nəticələnir ki, balıq məhsulları isti yerdə (+180 C ≈ +200 C) saxlandıqda bu proses daha tez baş verir. Odur ki, baytarlıq ekspertizasından keçməyən balıq məhsullarının istehlakı nəinki botulizm, eləcə də digər toksikoinfeksiyalara məruzqalma səbəbindən riskli hesab olunur.
Qida toksikozlarından qorunmaq üçün istehlakçıların balığın təzəliyini və istifadə üçün yararlılığını vizual olaraq müəyyən etməyi bacarması vacibdir. Qeyd edək ki, təzə ovlanmış balıq əzələsi sərt, ağzı kip, gövdəsi elastik və çətin əyilən, gözləri bərəlmiş və parıltılı olur. Həmçinin təzə balığın bel hissəsinə barmaqla basdıqda əmələ gəlmiş çuxur yenidən bərpa olur.
Müəyyən müddət keçdikdən sonra balığın əzələsindəki qlikogenin süd turşusuna parçalanması ilə pH neytraldan turşuluğa doğru dəyişir. Nəticədə balıq ətinin “yetişmə” prosesi baş verir. Bu proses balıq ətində mövcud olan fermentlərin təsiri ilə həyata keçir. Lakin uyğun şəraitdə saxlanılmadıqda balıq ətində baş verən parçalanma prosesi mikroorqanizmlərin inkişafı üçün əlverişli mühit yaradır. Fermentlər +180 C ≈ +370 C temperaturda aktiv olduğundan mikroorqanizmlərlə “çirklənmiş” balıq məhsulları isti hava şəraitində tez xarab olur. Mənfi temperaturda isə əksinə, fermentativ proseslər zəiflədiyindən balıq məhsulları gec xarab olur.
Ovlanması, saxlanması və daşınması zamanı zədələnmələrə məruz qalması balıqların qida dəyərinə mənfi təsir göstərir. Odur ki, çürümə bakteriyalarının inkişafının qarşısını almaq üçün (bu bakteriyaların inkişafı üçün optimal temperatur +180 C ≈ +250 C təşkil edir) təzə ovlanmış balığın 00 C–yə qədər dərhal soyudulması tövsiyə olunur. Balıq məhsullarında aerob və fakültativ anaerob bakteriyalar (Proteus Vulgaris, Pseudomonas fluorescens, Escherichia Coli, Bac.mucoides və b.), həmçinin anaerob bakteriyalar (Cl. Perfringens, Cl. Sporogenes, Cl. Putrificum və b.) tərəfindən zülalların aralıq məhsullara (ammonyak, indol, skatol, fenol, metan və s.) parçalanması nəticəsində pis qoxu və dad əmələ gəlir. Həmçinin bu prosesə əlavə olaraq yağların parçalanması da qoşulduğundan belə məhsullar istehlak üçün yararsız sayılır.
Qiymətli və diyetik qida növü hesab edilən balıq və balıq məhsullarından maksimum faydalanmaq üçün ilk növbədə baytarlıq-sanitariya ekspertizasından keçdiyinə əmin olmaq lazımdır. İstehlakına qədərki dövrdə isə bu məhsulların müvafiq temperatur rejimində soyuducuda və ya buzla örtülü şəkildə saxlanılması təmin olunmalıdır.

Tarix: 7-12-2020, 11:01 Oxunub: 272

Bölməyə aid digər xəbərlər
7-12-2020, 10:12 Azərbaycan alimləri tərəfindən 3 yeni buğda sortu patenləşdirilib
1-12-2020, 12:30 Azərbaycanda sahibkarlıq sürətlə inkişaf edir
19-09-2020, 11:26 Rövnəq Avdullayev İlham Əliyevin tənqidi fikirlərinə əsasən SOCAR-dan yazdı
18-09-2020, 00:06 Mehdiyevin dövlətə qarşı dirəniş çağırışı – Sensasion məqalə
7-09-2020, 10:06 Kataraktadan əməliyyat olmaq artıq çox asandır
27-07-2020, 23:21 İlham Əliyev yeni təhsil nazirini qəbul etdi - YENİLƏNİB + FOTO/VİDEO
24-07-2020, 18:07 Rəna xanım Paşayevanın xatirəsinə: “Əlvida, gözəl insan”
24-07-2020, 17:56 Samir Qurbanov: “İşğal altındakı ərazilərdə qanunsuz fəaliyyətə beynəlxalq səviyyədə reaksiya verilməlidir”
24-07-2020, 09:42 İlham Əliyevin yanında su təsərrüfatının vəziyyətinə həsr olunmuş müşavirə keçirildi - YENİLƏNİB + FOTO/VİDEO
21-07-2020, 18:03 İlham Əliyev və Mehriban Əliyeva Bakıda təqdimat mərasimində - YENİLƏNİB + FOTO/VİDEO
20-07-2020, 16:44 Uşaqlar hansı halda koronavirusu ağır keçirir? - Pediatr Nigar Abdullayeva cavab verir
20-07-2020, 16:38 Uşaqlar hansı halda koronavirusu ağır keçirir? - Pediatr Nigar Abdullayeva cavab verir
19-07-2020, 18:01 İdman jurnalistikası: Keçmişi, indiki problemləri və ümidli gələcəyi
11-07-2020, 14:33 Baş nazirdən qərar: Yeni statusda kolleclər yaradılır - SİYAHI
10-07-2020, 11:15 Bazar və kafelərdə karantin qaydaları pozuldu, agentlik hərəkətə keçdi - FOTO
9-07-2020, 22:29 Pandemiyadan zərər çəkənlərə bank kreditləri üzrə dövlət zəmanətinin verilməsi QAYDASI
9-07-2020, 16:55 DTX tərəfindən həbs olunan XİN-in vəzifəlilərindən xəbər var
8-07-2020, 18:35 Test “neqativ” çıxıb, amma KT “buzlu şüşə” göstərir - ARAŞDIRMA
8-07-2020, 10:37 Yay aylarında qida zəhərlənmələrindən necə qorunaq? - TÖVSİYƏLƏR
8-07-2020, 10:22 Azərbaycanlı professor əlilliyi olan ifaçılar üçün nəzərdə tutulan layihə haqqında - FOTO
7-07-2020, 19:25 Bakıdakı üfunət iyinin səbəbi müəyyən oldu - RƏSMİ
7-07-2020, 14:32 Azərbaycanlı həkim: “Xəstə bir saat əvvəl su içib test versə, neqativ cavab ala bilər” - MÜSAHİBƏ
7-07-2020, 01:17 İlham Əliyev və Mehriban Əliyeva Bakıda modul tipli hospitalın açılışında - YENİLƏNİB + FOTO/VİDEO
3-07-2020, 11:38 Leyla Əliyevanın doğum günüdür
Gündəm
Azərbaycanda yeni qurum yaradıldı Mərkəzi icra hakimiyyəti orqanlarının yeni Nümunəvi Əsasnaməsi hazırlanacaq Prezidentdən sərəncam: Kompleks yaradılır İlham Əliyevlə Ərdoğanın Xankəndi dialoqu yada düşdü: Hotel açılışı... - VİDEO
Mədəniyyət
Arif Babayev "Heydər Əliyevin 100 illiyi" yubiley medalı ilə təltif olunub “Azərbaycan milli mətbuatının 150 illiyi (1875–2025)” yubiley medalı təsis edilib
İdman
11:04 / 19-02-2025
Çempionlar Liqası: “Real Madrid” “Mançester Siti”yə, “Yuventus” PSV-yə qarşı
10:59 / 14-02-2025
Bakıda "Böyük Dəbilqə" turnirinə bu gün start verilir
09:20 / 10-02-2025
“Meydançadan çıxmağımızı o istədi” - “Adana Demirspor”un baş məşqçisi
15:30 / 07-02-2025
Hoteldə qızla tanış olmaq istəyən azərbaycanlı futbolçunu komandadan qovdular


«    Fevral 2025    »
BeÇaÇCaCŞB
 12
3456789
10111213141516
17181920212223
2425262728