Finlandiyada Siyasi Debatlara Süni İntellekt Moderatorluq Edir: Siyasətdə Yeni Dövr Başlayır
Sahibkartv.az xəbər verir ki, Finlandiya demokratiya tarixində ilk dəfə olaraq siyasi debatlarda süni intellektdən istifadə etməyə başlayıb. Artıq bir neçə canlı yayım debatında Aİ əsaslı sistem moderator rolunu öz üzərinə götürüb. Bu texnologiya vasitəsilə debatların balanslı, manipulyasiyasız və faktlara əsaslanan şəkildə aparılması hədəflənir.
Debatlar zamanı Aİ sistemi namizədlərin çıxışlarını real vaxtda təhlil edir, onların cavab müddətini bərabərləşdirir, ritorikadan kənara çıxan populist bəyanatları qeyd edir və hətta bəzi hallarda fakt yoxlaması apararaq tamaşaçıya alternativ məlumat təqdim edir. Beləliklə, vətəndaşlar daha məlumatlı qərarlar verməyə imkan qazanırlar.
Bu sistem, Finlandiyanın Dövlət Texnologiya Mərkəzi (VTT) və Helsinki Universitetinin birgə layihəsi çərçivəsində hazırlanıb. Aİ alqoritmləri yüz minlərlə siyasi çıxış, debat, qanun layihəsi və jurnalistik mənbə üzərində təlim etdirilərək, təhrifsiz suallar vermək və tərəf tutmadan idarəetmə bacarığı ilə təchiz olunub.
Debat moderatorluğu zamanı sistem aşağıdakı funksiyaları yerinə yetirir:
Namizədlərin danışıq balansını qoruyur – kiminsə daha çox danışmasına imkan vermir.
Sualların ardıcıllığını və çətinlik dərəcəsini izləyir, eyni kateqoriyada sualları hər kəsə təqdim edir.
Siyasi ritorika və emosional manipulyasiya əlamətlərini avtomatik aşkar edir.
Fakt yoxlaması üçün xüsusi məlumat bazası ilə əlaqədə işləyir.
Tamaşaçılara real vaxtda tərəfsizlik göstəriciləri təqdim edir (qrafik və rəqəmlərlə).
Finlandiya Parlamentinin nümayəndəsi bildirib ki, bu addım şəffaflığın və ictimai etimadın artırılması üçün atılıb:
“Aİ, texnologiyanın insanla işlədiyi yerdə əvəzsiz bir dəstəkdir. Biz siyasətdə insan amilini tamamilə yox etmədən, texnologiyanın bizi daha doğru istiqamətə yönəltməsini istəyirik.”
Layihə xüsusilə gənclər arasında böyük rəğbətlə qarşılanıb. Sorğulara əsasən, 18-30 yaşlı seçicilərin 72%-i bildirir ki, süni intellekt moderatorların iştirakı siyasi debatlara olan maraqlarını artırıb və daha neytral diskussiya mühiti yaradıb.
Bəzi tənqidçilər isə qeyd edirlər ki, süni intellektin siyasi proseslərə müdaxiləsi etik və hüquqi çərçivələrlə tənzimlənməlidir. Buna cavab olaraq, layihə rəhbərləri sistemin şəffaf kod və monitorinq mexanizmi ilə işlədiyini, insan nəzarətinin isə hələ də əsas faktor olduğunu bildirirlər.
Hazırda bu texnologiyanın digər Avropa ölkələrində – xüsusilə İsveç, Hollandiya və Avstriyada da sınaqdan keçirilməsi planlaşdırılır. Finlandiya nümunəsi göstərir ki, gələcəyin demokratiyası insan və süni intellektin tərəfdaşlığı ilə daha ədalətli və aydın ola bilər.
